Samen leven

In grote lijnen zijn de inwoners in de gemeente Groningen tevreden over de manier waarop ze met elkaar omgaan en samen leven in buurt of dorp. In de wijken Binnenstad, Vinkhuizen, Paddepoel, Selwerd en Indische buurt/De Hoogte en/of studentenwijken is het oordeel over sociale samenhang in de buurt lager. Studenten zijn in hun sociale netwerk meer gericht op leeftijd- en studiegenoten en minder op de woonbuurt. De omgang tussen studenten en andere inwoners scoort laag in Vinkhuizen en Selwerd.
Discriminatie ervaren niet veel inwoners in hun woonbuurt: 6 procent. Bij inwoners die zich gediscrimineerd voelden, ging dat het vaakst om leeftijd en huidkleur/culturele achtergrond. Meer inwoners dan in 2018 vinden dat verschillende etnische groepen goed met elkaar omgaan.
Bij samen leven kunnen mensen ook last van elkaar hebben: informatie over overlast is te vinden onder Veiligheid.

Veel inwoners dragen bij aan de samenleving door de handen uit de mouwen te steken voor de omgeving. Rond de eeuwwisseling was ongeveer 15 procent actief voor de buurt en in 2020 was dat 26 procent. Van degenen die niet actief waren voor de buurt wil ruim 40 procent dat in de toekomst wel gaan doen, een toename sinds 2018 toen dit 35 procent was.

Er waren de laatste jaren meer inwoners die vrijwilligerswerk deden of mantelzorg gaven. In 2020 zijn er iets minder vrijwilligers, waarschijnlijk door de coronamaatregelen en het besmettingsrisico. Het percentage inwoners dat mantelzorg geeft is wel op niveau gebleven in 2020. Net als eerder voelt 5 procent van hen zich hierdoor overbelast of zeer zwaar belast, en nog eens 13 procent voelt zich tamelijk zwaar belast.

Discriminatie naar aard, 2020

Mate van belasting ervaren door het geven van mantelzorg, 2020

De overgrote meerderheid van de inwoners van de gemeente Groningen vond in 2018 dat hij of zij in een prettige buurt woonachtig is (maar liefst 95%). Sinds de aanvang van deze metingen in 1996 zijn de scores ook altijd boven de 90% gebleven. De grootste uitschieter in negatieve zin op dit terrein is De Hoogte, hier ervoer 75% van de volwassen in 2018 de eigen woonbuurt als prettig. Ook Vinkhuizen, Selwerd en Paddepoel hebben significant lagere percentages dan gemiddeld, respectievelijk 86%, 87% en 89% van de inwoners zegt in een prettige buurt te wonen. De scores in deze drie wijken laten binnen de periode van de afgelopen 10 jaar ook een ongunstige ontwikkeling zien.

Er blijkt een duidelijke samenhang te zijn tussen de mate waarin men de eigen woonbuurt als prettig ervaart en de mate waarin men aangeeft gehecht te zijn aan deze woonbuurt. Wel is men over dit laatste doorgaans minder uitgesproken en liggen de percentages gemiddeld genomen wat lager. Gemeentelijk gaf 71% van de inwoners in 2018 aan gehecht te zijn aan de eigen woonbuurt, voor de oude gemeente betrof dit 70%. Ook laat de ontwikkeling in tijd marginale schommelingen zien, met in 2008 een kleine terugval naar 66%. De Hoogte scoort ook hier het minst gunstig, slechts 44% van de bewoners geeft aan gehecht te zijn aan de buurt. Vinkhuizen en de Indische Buurt volgen met respectievelijk 57% en 59%.

Voor de verschillen tussen de buurten en wijken zie de buurtmonitor Gronometer

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt in een prettige buurt te wonen (ontwikkeling 1996-2018)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich gehecht te voelen aan de eigen buurt (ontwikkeling 1996-2018)

Om een beeld te krijgen van de mate van sociale samenhang in buurten, wijken of dorpen, en van de ontwikkeling ervan, wordt op basis van waarderingen en percepties van buurtbewoners rond een viertal items een schaalscore afgeleid. In 2018 bedroeg deze score voor de nieuwe gemeente Groningen een 6,3. Indien we voor de oude gemeente Groningen kijken naar de periode vanaf 1996 tot en met 2018, dan valt te constateren dat de schaalscores op gemeentelijk niveau over de tijd nagenoeg constant zijn gebleven; om en nabij een 6. Waar deze in 1996 een 5,8 bedroeg, was deze in 2018 - net als in 2008 overigens - een 6,2, hiermee is sprake van een marginale piek.
Op het niveau van buurten, wijken en dorpen zijn wel wat significante te ontdekken, zo vallen de schaalscores in de buurten en wijken rond het centrum en in de naoorlogse uitbreidingswijken doorgaans wat lager uit. In de latere uitbreidingswijken en de dorpse kernen zijn de scores doorgaans wat hoger, waarbij Glimmen, Onnen en Noordlaren met een 7,2 het hoogste van de gemeente scoren.

Voor een volledig overzicht van de cijfers per buurt, wijk of dorp kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer raadplegen.

Schaalscore: sociale samenhang (hoger = meer) (ontwikkeling 1996-2018)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat buurtgenoten elkaar nauwelijks kennen (oneens) (ontwikkeling 2014-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich thuis te voelen bij buurtgenoten (ontwikkeling 2014-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt in een gezellige buurt te wonen met veel saamhorigheid (ontwikkeling 2014-18)

Een item binnen de samengestelde indicator ‘sociale samenhang’ is de mate waarin mensen ervaren dat buurtgenoten prettig met elkaar omgaan (zie ook het beleidsthema 'sociale binding en - cohesie'). Naast deze indicator wordt in onze monitor specifiek ingegaan op de omgang tussen verschillende bevolkingsgroepen binnen de eigen woonbuurt, wijk of dorpskern. Ook is gekeken naar de mate waarin bewoners het gevoel hebben gehad gediscrimineerd te worden, waarbij dit discrimineren verschillende grondslagen kan hebben.

Voor een volledig overzicht van de cijfers per buurt, wijk of dorp kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer raadplegen.

Het merendeel van de inwoners van de gemeente Groningen geeft aan dat de mensen in de eigen woonbuurt over het algemeen prettig met elkaar omgaan; in 2018 gaf 81% van de volwassenen dit aan, in 2016 was dit 79%. In de nieuwe uitbreidingwijken en de dorpen liggen de percentages doorgaans bovengemiddeld hoog, in de voor- en naoorlogse stadswijken liggen de percentages veelal wat lager. De Hoogte scoort met 58% het minst gunstig, gevolgd door Vinkhuizen (65%), Paddepoel (70%) en Selwerd (72%). De laatste drie wijken vertonen echter geen verdere achteruitgang, dit in tegenstelling tot De Hoogte waar een negatieve ontwikkeling op dit vlak te constateren valt.
Bij de verdieping naar verschillende bevolkingsgroepen komt naar voren dat de perceptie van inwoners over de omgang tussen verschillende etnische groepen en de omgang tussen studenten en overige inwoners in de gemeente het minst positief is. Het meest gunstige binnen deze verdiepingen is de perceptie van mensen ten aanzien van de omgang tussen jongeren en ouderen in de eigen woonbuurt. 76% van de inwoners van de nieuwe gemeente ervoer deze in 2018 als goed, dit is 74% als we het op de oude gemeente betrekken (in 2016 was dit eveneens 74%). In de dorpen en de meer recente uitbreidingswijken liggen de percentages veelal bovengemiddeld hoog, in De Hoogte (61%), Vinkhuizen (62%), de Binnenstad (63%) en Indische Buurt (63%) liggen de percentages het laagste.

Gemeente breed geeft 67% van de volwassenen aan dat de omgang tussen mensen met een verschillende etnische achtergrond goed is. De ontwikkeling binnen de laatste drie meetmomenten is wel wat ongunstig, in 2014 en 2016 vonden respectievelijk 74% en 68% van de mensen de onderlinge omgang op dit vlak goed. De omgang wordt met name in de studentenwijken als minder goed ervaren, opvallend hierbij is de overwegend negatieve ontwikkeling. Zo zijn de percentages in de Professorenbuurt gedaald van 82% in 2014 (en 67% in 2016) naar 55% in 2018.
De waardering van de omgang tussen studenten en overige inwoners is ook wat ongunstiger geworden. Waar in 2018 68% van de volwassenen deze onderlinge omgang als goed bestempelde, was dit in 2016 met 71% iets hoger. De herindeling met Haren en Ten Boer heeft geen zichtbare invloed op deze percentages. De meest ongunstige scores op dit terrein zijn te constateren in Vinkhuizen (55%) en Paddepoel (57%). In de zuidelijke wijken De Wijert, Helpman, Grunobuurt, Zeehelden- en Badstratenbuurt en Laanhuizen zijn de percentages het meest gunstig (allen 76%).

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat buurtgenoten op een prettige manier met elkaar omgaan (ontwikkeling 2014-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat jeugdigen en ouderen in deze buurt goed met elkaar omgaan (ontwikkeling 2016-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat etnische bevolkingsgroepen in deze buurt goed met elkaar omgaan (ontwikkeling 2014-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat studenten en overige inwoners in deze buurt goed met elkaar omgaan (ontwikkeling 2014-18)

In 2020 heeft 6 procent het gevoel gehad in de afgelopen 12 maanden wel eens gediscrimineerd te worden. In 2018 was dit 5 procent. Ongeveer de helft van de mensen gaf aan dat dit zich onder meer voordeed in de eigen woonbuurt. Er is maar beperkt sprake van echt significante geografische verschillen, wel is enig zichtbaar tussen de voor- en naoorlogse stadswijken enerzijds en de oudere kernen en nieuwe uitbreidingswijken aan de randen van de stad anderzijds. In de binnenstad ervoer men relatief het vaakst dat men gediscrimineerd werd (12 procent), gevolgd door De Indische buurt en Vinkhuizen (beide 10 procent). Waar het gaat om de grondslag van discriminatie wordt gemeentelijk de ‘huidskleur of culturele achtergrond’ en ‘leeftijd’ iets vaker genoemd.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich in de afgelopen 12 maanden wel eens gediscrimineerd te hebben gevoeld in de eigen woonbuurt (ontwikkeling 2016-18)

% Bewoners dat discriminatie ervoer, naar aard van discriminatie, op het totaal aantal bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich in de afgelopen 12 maanden wel eens gediscrimineerd te hebben gevoeld (2020)

N.n.t.b.

Het aandeel bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft dat buurtgenoten een oogje in het zeil (willen) houden bij afwezigheid van bijvoorbeeld de eigen buren bedraagt 76%. Hiermee is dit percentage na een lichte daling in 2014 weer op het niveau van eerdere jaren. Met name in de Binnenstad en de schilbuurten ervan in en rond het centrum scoren beduidend lager, zo ligt dit percentage in de Indische Buurt op 53%. De bevolkingssamenstelling (veel studenten) en bijbehorende leefstijl, maar ook de relatief hoge verhuismutaties in deze gebieden, werken in deze cijfers door. Men kent hier de eigen buren en buurtgenoten vaak maar beperkt en men is ook meer stedelijk dan wijk georiënteerd.

De indicator ‘medeverantwoordelijkheid’ geeft een indicatie over de mate waarin bewoners zich zelf medeverantwoordelijk voelen over de mate van leefbaarheid van de eigen woonomgeving. De stedelijke trend laat over de periode van 1996 tot en met 2016 een behoorlijk stabiel beeld zien (iets boven de 80%), met een opvallende daling in 2014 en stijging in 2016 naar het (hoge) niveau van 2010. Op het niveau van buurten en wijken zijn grotere schommelingen waar te nemen in de bijbehorende trends, ook zien we ook hier de onderlinge verschillen tussen buurten en wijken in de stad. Vinkhuizen en Paddepoel, gevolgd door de Binnenstad en De Hoogte, blijven op dit terrein achter in de scores.

Waar stedelijk 86% van de bewoners (18 jaar e.o.) aangeeft zich medeverantwoordelijk te voelen voor (de leefbaarheid van) de eigen buurt, geeft 94% van de stadjers aan bereid te zijn een buurtgenoot te helpen bij een ziekte of handicap. Hiermee is dit een geringe stijging ten opzichte van de voorgaande jaren. Desondanks zien we dat de hulp die daadwerkelijk wordt geboden in de vorm van mantelzorg aan buurtgenoten een stuk lager en stabiel is.De bereidheid tot hulp is in het merendeel van de buurten en wijken in de stad niet significant verschillend, al scoren de meest recente nieuwbouwwijken aan de rand van de stad en de meer traditionele dorpskernen iets hoger, De Hoogte en de Indische Buurt scoren relatief gezien wat lager.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich (mede) verantwoordelijk te voelen voor de leefbaarheid van de eigen woonbuurt (ontwikkeling 1996-2018)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt buurtgenoten te hebben die een oogje in het zeil kunnen houden bij afwezigheid (ontwikkeling 2008-18)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt bereid te zijn een buurtgenoot te helpen in geval van ziekte of een beperking (ontwikkeling 2008-18)

In 2020 gaf 26 procent van de inwoners van de nieuwe gemeente Groningen aan zich actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt. In de afgelopen jaren is dit percentage na een toename van 20 procent op basis van de oude gemeente in 2014 tot procent in 2018 op basis van de nieuwe gemeente in 2020 weer iets afgenomen. Het merendeel van deze groep deed dit in de vorm van het leveren van een bijdrage aan het verhogen van aspecten die te maken hebben met de leefbaarheid in de eigen woonbuurt, -wijk of het dorp, ook het doen van vrijwilligerswerk wordt veelvuldig genoemd.

Ruim de helft van de mensen dat heeft aangegeven actief te zijn geweest, deed dit minstens één keer per maand. Vrijwel een ieder van de al actieve groep geeft tevens aan zich in de toekomst ook actief te willen blijven inzetten. Ongeveer een derde van de mensen die heeft aangeven zich (nog) niet actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt, geeft aan dit in de toekomst wel (af en toe) te willen gaan doen. We zien op deze onderdelen niet tot nauwelijks verschillen tussen de percentages van de oude gemeente en die op basis van na de herindeling met Haren en Ten Boer.

Binnen de gemeente zijn er wel duidelijke verschillen te zien in de mate waarin bewoners actief zijn ten behoeve van de eigen woonbuurt. Zo is het percentage participerende personen op dit terrein in De Hoogte (19%), De Wijert, Vinkhuizen en de Oosterpoort (allen 20%) beduidend lager. Ook in de typische studentenwijken zien we doorgaans percentages die iets beneden het gemiddelde liggen. In de dorpskernen en latere uitbreidingswijken aan de rand van de stad is het aandeel actieve bewoners bovengemiddeld hoog. Zo geeft 52% van de volwassenen in Ten Boer aan zich actief te hebben ingezet. Overigens fluctueren de cijfers binnen de verschillende buurten en wijken wel enigszins, bijvoorbeeld vanwege eerdere wijkvernieuwingsactiviteiten of stedelijke projecten die een bepaalde impact in het gebied kennen. Daarnaast zijn er uiteraard ook groepen inwoners die zich niet zozeer specifiek buurtgebonden activeren.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich in de afgelopen 12 maanden actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt (ontwikkeling 1996-2018)

% Actieve bewoners (18 jaar e.o.), naar frequentie (2020)

Ca. 30% van de bewoners (18 jaar e.o.) geeft aan (wel eens) vrijwilligerswerk te doen, de helft van hen doet dit minstens 1x per week (15% van alle stadjers). Wanneer we over een langere periode kijken, zien we dat het aandeel stadjers dat vrijwilligerswerk doet licht is gestegen, hoewel dit nu iets lager uitvalt dan in 2014. De stedelijke spreiding laat maar beperkt significante verschillen zien, in de Schildersbuurt-Kostverloren en de nieuwe uitbreidingswijken aan de rand van de stad ligt het percentage vrijwilligers iets hoger dan stedelijk.

Het merendeel (35%) van de vrijwilligers doet dit bij een op sport, hobby of cultuur georiënteerde organisatie. 11% is vrijwilliger bij een op verzorging of verpleging georiënteerde organisatie. De typen van activiteiten zijn zeer gevarieerd, van bestuurlijke taken tot het bieden van gezelschap. Gezien de beperkte responsaantallen bij deze specificering zijn uitsplitsingen op buurt- en wijkniveau hier niet mogelijk.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt (wel eens) vrijwilligerswerk te doen (ontwikkeling 2014-18)

Net als in 2014 geeft 21% van de stadjers (18 jaar e.o.) aan in de afgelopen 12 maanden (wel eens) mantelzorg te hebben verleend (2020). Hoewel dit aandeel binnen deze periode stedelijk stabiel is gebleven, zien we in bepaalde buurten en wijken wel lichte verschuivingen. Gezien de beperkte meetpunten in de monitor gaat het echter te ver om hier duidelijke trends uit te destilleren. Bij de uitsplitsing naar buurten en wijken in de stad valt te constateren dat in de gebieden waar het aandeel jongeren dan wel studenten hoger is, het aandeel bewoners dat mantelzorg heeft verleend wat lager uitvalt.

Verreweg de meeste personen die mantelzorg hebben verleend, geven aan dit aan een familielid te hebben verleend buiten het eigen gezin, gevolgd door een familielid binnen het eigen gezin. Het aandeel personen dat mantelzorg heeft verleend aan een vriend of bekende dan wel aan een buurman of -vrouw is summier, bij beide items geldt dat 2% van alle stadjers dit doet.
Het grootste deel van de personen dat mantelzorg heeft verleend (72%), deelde de zorg met anderen en deed dit of korter dan 6 maanden (26%) of juist al 5 jaar of langer (30%). 69% van de gevraagde personen dat mantelzorg heeft gegeven in de afgelopen 12 maanden geeft aan dit ook nog steeds te doen. Bijna de helft hiervan besteedt hier gemiddeld minder dan 4,5 uur per week aan, ongeveer 13% besteedt hier gemiddeld meer dan 20 uur per week aan.

Waar het gaat om overbelasting geeft 50% van de mantelzorgers aan zich niet of nauwelijks belast te voelen, 17% geeft aan zich tamelijk zwaar tot overbelast te voelen. Gezien de responsafname bij de bovenstaande specificering zijn hier geen representatieve uitsplitsingen op buurt- of wijkniveau te doen.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt in de afgelopen 12 maanden (wel eens) mantelzorg te hebben gegeven (ontwikkeling 2014-18)

% Mantelzorgers (18 jaar e.o.) naar mate van ervaren belasting bij het verlenen van mantelzorg (2018 en 2020)