Samen leven

In grote lijnen zijn de inwoners in de gemeente Groningen tevreden over de manier waarop ze met elkaar omgaan en samen leven in buurt of dorp. In de wijken Binnenstad, Vinkhuizen, Paddepoel, Selwerd en Indische buurt/De Hoogte en/of studentenwijken is het oordeel over sociale samenhang in de buurt lager. Studenten zijn in hun sociale netwerk meer gericht op leeftijd- en studiegenoten en minder op de woonbuurt. De omgang tussen studenten en andere inwoners scoort laag in Vinkhuizen, Paddepoel en Selwerd, zie ook de buurtmonitor Gronometer
Discriminatie ervaart 15 procent van de inwoners waaronder 7 procent in hun woonbuurt. Bij inwoners die zich gediscrimineerd voelden, ging dat het vaakst om leeftijd en huidkleur/culturele achtergrond. Meer inwoners dan in 2018 en 2020 vinden dat verschillende etnische groepen goed met elkaar omgaan.
Bij samen leven kunnen mensen ook last van elkaar hebben: informatie over overlast is te vinden onder Veiligheid.

Veel inwoners dragen bij aan de samenleving door de handen uit de mouwen te steken voor de omgeving. Rond de eeuwwisseling was ongeveer 15 procent actief voor de buurt en in 2022 was dat 24 procent. Van degenen die niet actief waren voor de buurt wil 39 procent dat in de toekomst wel gaan doen, een toename sinds 2018 toen dit 35 procent was.

Er waren de laatste jaren meer inwoners die vrijwilligerswerk deden of mantelzorg gaven. In 2022 zijn er iets minder vrijwilligers. Het percentage inwoners dat mantelzorg geeft is op niveau gebleven in 2022. Net als eerder voelt 5 procent van hen zich hierdoor overbelast of zeer zwaar belast, en nog eens 13 procent voelt zich tamelijk zwaar belast.

Discriminatie naar aard, 2022

Mate van belasting ervaren door het geven van mantelzorg, 2018 en 2022

De overgrote meerderheid van de inwoners van de gemeente Groningen vond in 2022 dat hij of zij in een prettige buurt woonachtig is (maar liefst 93%, in 2018 was dit nog 95%). Sinds de aanvang van deze metingen in 1996 zijn de scores ook altijd boven de 90% gebleven. De grootste uitschieter in negatieve zin op dit terrein is De Hoogte, hier ervoer 70% van de volwassen in 2018 de eigen woonbuurt als prettig. Ook Selwerd, Vinkhuizen en Paddepoel hebben significant lagere percentages dan gemiddeld, respectievelijk 75%, 80% en 81% van de inwoners zegt in een prettige buurt te wonen. De scores in deze drie wijken laten binnen de periode van de afgelopen 10 jaar ook een ongunstige ontwikkeling zien.

Er blijkt een duidelijke samenhang te zijn tussen de mate waarin men de eigen woonbuurt als prettig ervaart en de mate waarin men aangeeft gehecht te zijn aan deze woonbuurt. Wel is men over dit laatste doorgaans minder uitgesproken en liggen de percentages gemiddeld genomen wat lager. Gemeentelijk gaf 65% van de inwoners in 2020 aan gehecht te zijn aan de eigen woonbuurt, in 2018 was dit 65%. Ook laat de ontwikkeling in tijd marginale schommelingen zien. De Hoogte scoort ook hier het minst gunstig, slechts 28% van de bewoners geeft aan gehecht te zijn aan de buurt. Selwerd volgen met 49%.

Voor de verschillen tussen de buurten en wijken zie de buurtmonitor Gronometer

Bewoners (18 jaar e.o.) over het wonen in de buurt (ontwikkeling 2018-2022)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt in een prettige buurt te wonen (ontwikkeling 2018-2020)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich gehecht te voelen aan de eigen buurt (ontwikkeling 2018-2020)

Om een beeld te krijgen van de mate van sociale samenhang in buurten, wijken of dorpen, en van de ontwikkeling ervan, wordt op basis van waarderingen en percepties van buurtbewoners rond een viertal items een schaalscore afgeleid. In 2022 bedroeg deze score voor de nieuwe gemeente Groningen een 6,0, net als in 2018 en 2020 overigens.

Op het niveau van buurten, wijken en dorpen zijn wel verschillen te ontdekken, zo vallen de schaalscores in de Binnenstad en de Hoogte lager uit, gevolgd door Selwerd en Vinkhuizen. De hoogste schaalscores zien we in de dorpen Noorderhoogebrug, Noorddijk en Meerdorpen, in Glimmen-Noordlaren-Onnen en in Ten Boer en omgeving. Als voorbeeld hebben we de percentages van 'saamhorigheid in de buurt' genomen.

Voor een volledig overzicht van de cijfers per buurt, wijk of dorp kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer raadplegen.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat buurtgenoten elkaar nauwelijks kennen (oneens) , die aangeven dat er veel saamhorigheid is en die zich thuis voelen in de buurt en prettige omgang in de buurt, 2018-2022

Schaalscore sociale samenhang, wijken vergeleken, 2020

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt in een gezellige buurt te wonen met veel saamhorigheid (ontwikkeling 2018-2020)

Een item binnen de samengestelde indicator ‘sociale samenhang’ is de mate waarin mensen ervaren dat buurtgenoten prettig met elkaar omgaan (zie ook het beleidsthema 'sociale binding en - cohesie'). Naast deze indicator wordt in onze monitor specifiek ingegaan op de omgang tussen verschillende bevolkingsgroepen binnen de eigen woonbuurt, wijk of dorpskern. Ook is gekeken naar de mate waarin bewoners het gevoel hebben gehad gediscrimineerd te worden, waarbij dit discrimineren verschillende grondslagen kan hebben.

Voor een volledig overzicht van de cijfers per buurt, wijk of dorp kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer raadplegen.

Het merendeel van de inwoners van de gemeente Groningen geeft aan dat de mensen in de eigen woonbuurt over het algemeen prettig met elkaar omgaan; in 2022 gaf 73% van de volwassenen dit aan, in 2018 was dit 74%. In de nieuwe uitbreidingwijken en de dorpen liggen de percentages doorgaans bovengemiddeld hoog, in de voor- en naoorlogse stadswijken liggen de percentages veelal wat lager.

Bij de verdieping naar verschillende bevolkingsgroepen komt naar voren dat de perceptie van inwoners over de omgang tussen verschillende etnische groepen en de omgang tussen studenten en overige inwoners in de gemeente het minst positief is. Het meest gunstige binnen deze verdiepingen is, naast de prettige omgang tussen buurtgenoten, de perceptie van mensen ten aanzien van de omgang tussen jongeren en ouderen in de eigen woonbuurt. 62% van de inwoners van de gemeente ervoer deze in 2020 als goed. In de dorpen en de meer recente uitbreidingswijken liggen de percentages veelal bovengemiddeld hoog, in De Hoogte, Vinkhuizen, Paddepoel en Selwerd liggen de percentages het laagste.

Gemeente breed geeft 63% van de volwassenen aan dat de omgang tussen mensen met een verschillende etnische achtergrond goed is. De ontwikkeling tussen 2018 en 2023 is gunstig, van 52% naar 63%. De omgang wordt met name in de studentenwijken als minder goed ervaren. Opvallend is dat in Hoogkerk de ontwikkeling negatief is, van 66% in 2018 naar 55% in 2022 in mindere mate is dit ook in de Hoogte het geval.

De waardering van de omgang tussen studenten en overige inwoners is gelijk gebleven. Waar in 2022 57% van de volwassenen deze onderlinge omgang als goed bestempelde. De meest ongunstige scores op dit terrein zijn te constateren in Vinkhuizen , Hoogkerk en de Schildersbuurt/Kostverloren. In de dorpen, Ten Boer, Glimmen e.o. en Haren zijn de percentages het gunstigste (gemiddeld 66%).

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat inwoners in de buurt op een prettige manier met elkaar omgaan, naar groep buurtgenoten (ontwikkeling 2018-2022)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt dat buurtgenoten in deze buurt goed met elkaar omgaan naar wijk(ontwikkeling 2018-2020)

In 2022 heeft 15 procent het gevoel gehad in de afgelopen 12 maanden wel eens gediscrimineerd te worden. In 2018 was dit 9 procent. Ongeveer deze helft van de mensen gaf aan dat dit zich onder meer voordeed in de eigen woonbuurt. De verschillen per wijk en buurt lopen uiteen van 2 procent dat zich gediscrimineerd voelt in Haren en Meerstad tot 10% in de binnenstad en enkele wijken daar omheen. Verder is er verschil zichtbaar tussen de voor- en naoorlogse stadswijken enerzijds en de oudere kernen en nieuwe uitbreidingswijken aan de randen van de stad anderzijds. Waar het gaat om de grondslag van discriminatie worden gemeentelijk de ‘huidskleur of culturele achtergrond’ en ‘leeftijd’ iets vaker genoemd.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich in de afgelopen 12 maanden wel eens gediscrimineerd te hebben gevoeld in de eigen woonbuurt (ontwikkeling 2018-2020)

% Bewoners dat discriminatie ervoer, naar aard van discriminatie, op het totaal aantal bewoners (18 jaar e.o., 2022)

Het aandeel bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft dat buurtgenoten een oogje in het zeil (willen) houden bij afwezigheid van bijvoorbeeld de eigen buren bedraagt in 2022 74%, meer als in 2018 en 2020. Met name in de Binnenstad en de schilbuurten ervan in en rond het centrum scoren beduidend lager, zo ligt dit percentage in de Indische Buurt op 54%. De bevolkingssamenstelling (veel studenten) en bijbehorende leefstijl, maar ook de relatief hoge verhuismutaties in deze gebieden, werken in deze cijfers door. Men kent hier de eigen buren en buurtgenoten vaak maar beperkt en men is ook meer stedelijk dan wijk georiënteerd.

De indicator ‘medeverantwoordelijkheid’ geeft een indicatie over de mate waarin bewoners zich zelf medeverantwoordelijk voelen over de mate van leefbaarheid van de eigen woonomgeving. De stedelijke trend laat over de periode van 1996 tot en met 2016 een behoorlijk stabiel beeld zien (iets boven de 80%), met een opvallende daling in 2014 en stijging in 2016 naar het (hoge) niveau van 2010. De laatste jaren is dit percentage omhoog gegaan tot boven de 85%. Op het niveau van buurten en wijken zijn grotere schommelingen waar te nemen in de bijbehorende trends, ook zien we ook hier de onderlinge verschillen tussen buurten en wijken in de stad. Vinkhuizen en Paddepoel, gevolgd door de Binnenstad en De Hoogte, blijven op dit terrein achter in de scores.

Waar stedelijk 86% van de bewoners (18 jaar e.o.) aangeeft zich medeverantwoordelijk te voelen voor (de leefbaarheid van) de eigen buurt, geeft in 2016 94% van de stadjers aan bereid te zijn een buurtgenoot te helpen bij een ziekte of handicap. We zien dat de hulp die daadwerkelijk wordt geboden in de vorm van mantelzorg aan buurtgenoten een stuk lager is, in 2022 33%. De bereidheid tot hulp is in het merendeel van de buurten en wijken in de stad niet significant verschillend, al scoren de meest recente nieuwbouwwijken aan de rand van de stad en de meer traditionele dorpskernen iets hoger, De Hoogte en de Indische Buurt scoren relatief gezien wat lager.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich (mede) verantwoordelijk te voelen voor de leefbaarheid van de eigen woonbuurt (ontwikkeling 2018-2020)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt buurtgenoten te hebben die een oogje in het zeil willen houden bij afwezigheid (ontwikkeling 2018-2020)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt buurtgenoten te hebben die een oogje in het zeil willen houden bij afwezigheid naar leeftijdsgroep, 2020

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt een buurtgenoot geholpen te hebben bij ziekte of handicap, wijken vergeleken, 2020

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt een buurtgenoot geholpen te hebben bij ziekte of handicap, naar leeftijdsgroep, 2020

In 2022 gaf 24 procent van de inwoners aan zich actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt. Het merendeel van deze groep deed dit in de vorm van het leveren van een bijdrage aan het verhogen van aspecten die te maken hebben met de leefbaarheid in de eigen woonbuurt, -wijk of het dorp, ook het doen van vrijwilligerswerk wordt veelvuldig genoemd.

Ruim de helft van de mensen dat heeft aangegeven actief te zijn geweest, deed dit minstens één keer per maand. Vrijwel een ieder van de al actieve groep geeft tevens aan zich in de toekomst ook actief te willen blijven inzetten. Ongeveer een derde van de mensen die heeft aangeven zich (nog) niet actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt, geeft aan dit in de toekomst wel (af en toe) te willen gaan doen. We zien op deze onderdelen niet tot nauwelijks verschillen tussen de percentages van de oude gemeente en die op basis van na de herindeling met Haren en Ten Boer.

Binnen de gemeente zijn er wel duidelijke verschillen te zien in de mate waarin bewoners actief zijn ten behoeve van de eigen woonbuurt. Zo is het percentage participerende personen op dit terrein in De Hoogte (19%), De Wijert, Vinkhuizen en de Oosterpoort (allen 20%) beduidend lager. Ook in de typische studentenwijken zien we doorgaans percentages die iets beneden het gemiddelde liggen. In de dorpskernen en latere uitbreidingswijken aan de rand van de stad is het aandeel actieve bewoners bovengemiddeld hoog. Zo geeft 52% van de volwassenen in Ten Boer aan zich actief te hebben ingezet. Overigens fluctueren de cijfers binnen de verschillende buurten en wijken wel enigszins, bijvoorbeeld vanwege eerdere wijkvernieuwingsactiviteiten of stedelijke projecten die een bepaalde impact in het gebied kennen. Daarnaast zijn er uiteraard ook groepen inwoners die zich niet zozeer specifiek buurtgebonden activeren.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt zich in de afgelopen 12 maanden actief te hebben ingezet voor de eigen woonbuurt (ontwikkeling 2018-2020)

% Inwoners van 18 jaar en ouder dat zich actief heeft ingezet voor de buurt naar de wijze van inzetten, 2022

% Actieve bewoners (18 jaar e.o.), naar frequentie (2022)

Ca. 29% van de bewoners (18 jaar e.o.) geeft aan (wel eens) vrijwilligerswerk te doen, 11 procent doet dit minstens 1x per week. Wanneer we over een langere periode kijken, zien we dat het aandeel stadjers dat vrijwilligerswerk doet licht is gestegen, hoewel dit nu iets lager uitvalt dan in 2014. De stedelijke spreiding laat maar beperkt significante verschillen zien, in de Schildersbuurt-Kostverloren en de nieuwe uitbreidingswijken aan de rand van de stad ligt het percentage vrijwilligers iets hoger dan stedelijk.

Percentage van de bevolking dat vrijwilligerswerk doet naar frequentie, 2022

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt (wel eens) vrijwilligerswerk te doen voor de buurt (ontwikkeling 2018-2020)

Van alle inwoners van 18 jaar en ouder geeft 20% aan in de afgelopen 12 maanden (wel eens) mantelzorg te hebben verleend (2022). Hoewel dit aandeel de afgelopen jaren redelijk stabiel is gebleven, zien we in bepaalde buurten en wijken wel lichte verschuivingen. Gezien de beperkte meetpunten in de monitor gaat het echter te ver om hier duidelijke trends uit te destilleren. Bij de uitsplitsing naar buurten en wijken in de stad valt te constateren dat in de gebieden waar het aandeel jongeren dan wel studenten hoger is, het aandeel bewoners dat mantelzorg heeft verleend wat lager uitvalt.

Verreweg de meeste personen die mantelzorg hebben verleend, geven aan dit aan een familielid te hebben verleend buiten het eigen gezin, gevolgd door een familielid binnen het eigen gezin. Het aandeel personen dat mantelzorg heeft verleend aan een vriend of bekende dan wel aan een buurman of -vrouw is summier, bij beide items geldt dat 2% van de inwoners dit doet.
Het grootste deel van de personen dat mantelzorg heeft verleend (72%), deelde de zorg met anderen en deed dit of korter dan 6 maanden (26%) of juist al 5 jaar of langer (30%). 69% van de gevraagde personen dat mantelzorg heeft gegeven in de afgelopen 12 maanden geeft aan dit ook nog steeds te doen. Bijna de helft hiervan besteedt hier gemiddeld minder dan 4,5 uur per week aan, ongeveer 13% besteedt hier gemiddeld meer dan 20 uur per week aan.

Waar het gaat om overbelasting geeft 43% van de mantelzorgers aan zich niet of nauwelijks belast te voelen, 19% geeft aan zich tamelijk zwaar tot overbelast te voelen. Gezien de responsafname bij de bovenstaande specificering zijn hier geen representatieve uitsplitsingen op buurt- of wijkniveau te doen.

Percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat mantelzorg verleent naar ontvanger van de mantelzorg, 2018, 2020 en 2022

% Mantelzorgers (18 jaar e.o.) naar mate van ervaren belasting bij het verlenen van mantelzorg (2018, 2020 en 2022)