Armoede relatief afgenomen, in aantal toegenomen
Het aandeel inwoners met een laag inkomen daalde licht in de afgelopen jaren. In 2013 was dit 17,1% van het aantal huishoudens, in 2023 is dat 15,1%. In aantallen zien we het laatste jaar echter toenames, met 100 huishoudens en 400 personen, waarvan 100 kinderen. In 2023 wonen er in de gemeente 16.400 huishoudens en 22.400 personen met een laag inkomen. Er zijn 3.500 minderjarige kinderen, of 10,7% in huishoudens met een laag inkomen in 2023. In 2013 was dit nog 14,1%. De afnemende trends zien we ook landelijk, al zijn die daar minder sterk. De afnames zijn deels het gevolg van compensatie door de overheid van sterk toegenomen energieprijzen.
In de enquête leefbaarheid gaf 10% van de inwoners (inclusief studenten) aan moeite te hebben met rondkomen. Twee jaar eerder, ten tijde van energiecrisis, was dit 15% en in 2020 was het 9%. Moeite met rondkomen speelt vooral in wijkvernieuwingswijken en wijken waar veel studenten wonen.
Uit de armoedemonitor 2024 blijkt opnieuw dat armoede verder gaat dan het hebben van weinig geld. Op bijna alle variabelen waarop is getoetst, is de ervaring van inwoners met een laag inkomen minder positief is dan van inwoners met een hoger inkomen. Behalve bij aspecten van gezondheid, zelfredzaamheid, sociale steun, en deelname aan de samenleving, vonden we dat nu ook voor woonsituatie en woonbuurt. Zo zien we grote verschillen bij de manier waarop buren met elkaar omgaan en bij het thuis voelen bij de mensen in de buurt, en ervaren meer inwoners met een laag inkomen gevoelens van onveiligheid in hun eigen woonbuurt.
Aantal uitkeringen stabiel, maar meer jongeren in de bijstand
In de afgelopen 10 jaren is de ontwikkeling in het aantal bijstandsuitkeringen in Groningen meestal minder sterk geweest dan gemiddeld in Nederland. Toenames waren kleiner, en afnames ook. Sinds 2021 is dit veranderd: de afnames zijn in Groningen groter dan gemiddeld. We concluderen dat het op dit gebied in Groningen de laatste jaren beter gaat dan gemiddeld en beter dan in het verleden. Het aantal inwoners met bijstand is het laatste jaar ongeveer gelijk gebleven.
Wel is er de afgelopen periode een opmerkelijke toename in het aantal jongeren onder de 27 jaar dat een bijstandsuitkering ontvangt. Het betreft een toename van bijna 30% in twee jaar (260 personen). Er zijn verschillende factoren die hierbij waarschijnlijk een rol spelen, waaronder mogelijk de psychische gezondheid.
Minima huishoudens, algemeen
Percentage huishoudens en minderjarige kinderen in huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum, Groningen en Nederland, 2014-2023
Minimahuishoudens hebben een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, exclusief (personen in) studentenhuishoudens
bron: CBS, Armoedescan
Inkomen en woning
Mening over de woningen, minima en niet-minima, 2022
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Inkomen en woonbuurt
Mening over de woonbuurt, minima en niet-minima, 2022
Prettige omgang: percentage dat positief antwoord op de stelling: buren gaan op een prettige manier met elkaar om
Voelen zich thuis: percentage dat positief antwoord op de stelling: ik voel mij thuis bij de mensen in deze buurt
Soms/vaak een onveilig gevoel: percentage dat zich vaak of soms onveilig voelt in de buurt.
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Jongeren met bijstand
Aantal jongeren <27 jaar met een uitkering participatiewet naar leeftijdsgroep, 2021-2025
bron: gemeente Groningen
Toelichting: gemiddelde inkomens
De gegevens over (besteedbare) inkomens van personen en huishoudens in de gemeente Groningen zijn afkomstig van het CBS.
De populatie waarvan de inkomens berekend zijn bestaat uit (personen in) particuliere huishoudens waarvan de hoofdkostwinner (en/of eventuele partner) een volledig jaarinkomen heeft en niet afhankelijk is van studiefinanciering. De inkomenscijfers zijn exclusief die van de studentenhuishoudens (tenzij anders vermeld).
De gemiddelde inkomens van personen en huishoudens bedroegen in 2022 respectievelijk €32.900 en €43.800 per jaar. dit is exclusief de personen in studentenhuishoudens. De inkomens in Groningen zijn daarmee gemiddeld genomen lager dan elders in Nederland. Ook in vergelijking met andere grote steden zijn de inkomens in de gemeente Groningen gemiddeld genomen veelal lager.
We zien bij de inkomensverdeling dat met name de laagste inkomensgroep relatief sterk is vertegenwoordigd in Groningen. Hierop zijn ten minste twee factoren van invloed: er bevinden zich in de gemeente relatief veel personen in een minimasituatie en Groningen heeft een relatief grote studentenpopulatie. Ook zij hebben doorgaans een laag inkomen.
In het navolgende worden enkele relevante cijfers voor de gemeente gepresenteerd. Voor een uitgebreider overzicht van de inkomenscijfers, bijvoorbeeld per buurt of wijk, kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer van OIS Groningen raadplegen.
N.B. Inkomensgegevens komen met een vertraging van twee jaar beschikbaar. Dit omdat de definitieve inkomens bekend moeten zijn voordat het CBS de statistieken kan maken.
Gemiddelde inkomens
Gemiddeld inkomen, drie varianten: besteedbaar inkomen van huishoudens, gestandaardiseerd inkomen van huishoudens en gemiddeld inkomen van personen met inkomen, Groningen vergeleken met Nederland (2022)
Het gestandaardiseerde inkomen is het gemiddeld inkomen gecorrigeerd naar samenstelling en grootte van het huishouden.
Door het CBS wordt jaarlijks het gemiddelde inkomen van de Nederlandse bevolking onderzocht. Berekeningen van de gemiddelde inkomens kunnen na 2 jaar worden gemaakt, nadat de belastingdienst de inkomens definitief heeft vastgesteld.
De resultaten worden bekend gemaakt in de inkomensstatistieken. De inkomensgegevens worden weergegeven van twee groepen: Alle inwoners met inkomen en huishoudens. Het huishoudinkomen bestaat uit de som van de inkomens van de afzonderlijke leden van een huishouden. Bij de berekeningen van de huishoudensinkomens worden de studenten- en institutionele huishoudens buiten beschouwing gelaten. De koopkracht geeft informatie over het gemiddelde inkomen van de bevolking ten opzichte van Nederland als geheel (Nederland=100). De koopkracht wordt berekend aan de hand van het gestandaardiseerd inkomen van huishoudens: het besteedbaar inkomen gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden.
Het besteedbaar inkomen is het bruto inkomen verminderd met belastingen en premies.
Het gestandaardiseerde inkomen is het besteedbaar inkomen gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden.
Het inkomen van personen met inkomen is dat van personen met een heel jaarinkomen.
bron: Inkomensstatistieken (CBS)
Inkomens naar 20 procentgroepen
Inkomens in 20 procents groepen naar aantal huishoudens, Groningen vergeleken met Nederland (2022)
Bij de 20 procentsverdeling worden alle huishoudens in Nederland qua hoogte van het gestandaardiseerde inkoemen verdeeld in 5 gelijke groepen, van arm naar rijk. Om de gemeente Groningen in landelijk perspectief te zetten kijken we hoe veel Groningse huishoudens in de 5 groepen vallen.
bron: Inkomensstatistieken (CBS)
Gemiddeld inkomen - koopkrachtindex
Koopkrachtindex 2022, Nederland=100
De koopkrachtindex wordt berekend door het gestandaardiseerde huishoudensinkomen te vergelijken met dat van Nederland gemiddeld, waarbij we het gemiddeld inkomen de huishoudens in Nederland op 100 stellen.
Ten opzichte van de oude gemeente Groningen is de koopkracht van de nieuwe gemeente Groningen dichter bij het gemiddelde komen te liggen.
bron: Inkomensstatistieken (CBS)
Inkomsten naar bron
Inkomsten naar bron van het inkomen, Groningen en Nederland, percentages, 2022
bron: Inkomensstatistieken (CBS)
Inleiding: Armoede en minima
In dit onderdeel gaan we in op de groepen inwoners van de gemeente Groningen die leven van een inkomen onder of rond het beleidsmatig minimum en/of moeite hebben om rond te komen. Armoede is daarbij: (langdurig) niet voldoende financiële middelen hebben om (zelfstandig) te voorzien in de minimaal noodzakelijke goederen en voorzieningen voor een volwaardig leven.
Eerst volgen cijfers over inkomens afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). We kijken naar huishoudens met een huishoudensinkomen lager dan 110% van het beleidsmatig minimum. Ook kijken we naar de personen en kinderen in deze huishoudens. Studentenhuishoudens blijven hierbij buiten beschouwing. Het beleidsmatig minimum is ongeveer even hoog als een bijstandsuitkering.
Verder brengen we een aantal andere kenmerken in beeld, zoals de duur van het lage inkomen.
Deze gegevens geven een objectief beeld van de mate van armoede in de gemeente en de ontwikkeling daarvan. En we kunnen die vergelijken met andere gemeenten en regio's.
Er zijn ook cijfers uit eigen gemeentelijk onderzoek. In de Enquête leefbaarheid is inwoners gevraagd naar het netto besteedbaar inkomen (in categorieën). Er is ook gevraagd naar de moeite die het kost om rond te komen, en naar de toekomstverwachting voor het inkomen.
Dit reikt verder dan feitelijke inkomens. Bij 'kunnen rondkomen' gaat het over de balans tussen inkomsten en uitgaven, en in hoeverre iemand hierover regie heeft en financieel zelfstandig is. Iemand met een hoger inkomen kan bijvoorbeeld vastzitten aan hoge kosten, en daardoor moeite ondervinden met rondkomen. En iemand met een laag inkomen kan er zo goed in zijn om de tering naar nering te zetten, dat het goed lukt om rond te komen. Deze vraag geeft ook een indicatie over hoe 'duur' de inwoners het leven op dit moment vinden, zowel minima als niet-minima.
Zie voor de minima per wijk het buurtinformatiesysteem Gronometer
Minima huishoudens
De gemeente Groningen behoort tot de gemeenten in Nederland met het hoogste aandeel huishoudens in armoede (zie ook: Sociaal Cultureel Planbureau (SCP); 2019).
Kijken we naar het percentage huishoudens dat zich 1 jaar of langer in een minimasituatie bevindt op basis van de gehanteerde definitie van het CBS, dan valt op dat Groningen hierin zelfs na Rotterdam het hoogste scoort met 13,6% (2019), 7,2% bevindt zich reeds 4 jaar of langer in deze situatie.
Van het aantal minderjarige kinderen in de gemeente Groningen groeide in 2023 10,7% ervan op in een huishouden dat zich in een minimasituatie bevindt en dus rond moet komen van een huishoudinkomen tot 110% van het sociaal minimum. Dit komt neer op iets minder dan 1 op de 9 á 10 minderjarige kinderen. In 2019 was dit nog 1 op de 8 kinderen.
In totaal waren er in de gemeente in 2018 17.200 minimahuishoudens, in 2023 was dit aantal afgenomen tot 16.400. De grootste leeftijdsgroep onder minima wordt in Groningen in gevormd door huishoudens van 25 tot 45 jaar (36%) (de hoofdkostwinner), gevolgd door de groep 45 tot 65 jaar (33%). Van de minimahuishoudens valt 1 op de 4 binnen de groep 65 jaar en ouder. Het merendeel van de minimahuishoudens bestaat uit een eenpersoonshuishouden of een eenouderhuishouden. Stellen bevinden zich relatief gezien aanzienlijk minder vaak in een minimasituatie.
Ruim 85% van de mensen dat zich in een werkloosheidssituatie bevindt, behoort tot de minimagroep. Dit is bijna 50% ook de grootste groep huishoudens binnen de totale minimagroep.
Minima top 6 gemeenten
% Huishoudens behorend tot minima, naar duur (2023)
Onder minima verstaan we hier personen of huishoudens behorend tot de doelpopulatie met een huishoudensinkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum.
Groningen vergeleken met een aantal grote en middelgrote gemeenten.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima naar duur
% Huishoudens langdurig behorend tot minima, (ontwikkeling 2017-2023), Groningen en Nederland
Het zijn de huishoudens die een inkomen hebben tot maximaal 110% van het sociaal minimum, langdurig is 4 jaar of langer.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima naar leeftijd
Huishoudens met een laag inkomen naar leeftijdsklasse van de hoofdkostwinner, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal, 2023
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima naar type huishouden
Huishoudens met een laag inkomen naar naar type huishouden, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima naar migratieachtergrond
Huishoudens met een laag inkomen naar migratieachtergrond van de hoofdkostwinner, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
Migranten: Personen geboren in het buitenland
Kinderen van migranten Personen waarvan een of beide ouders geboren zijn in het buitenland
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima naar primaire inkomstenbron
Huishoudens met een laag inkomen naar type primaire inkomstenbron in het huishouden, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Minima huishoudens, algemeen
Percentage minima: totaal van alle huishoudens, percentage personen dat leeft in minimahuishoudens, percentage huishoudens met kinderen die tot de minima behoren en percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) dat in minimahuishoudens leeft, 2023
Minimahuishoudens hebben een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, Exclusief (personen in) studentenhuishoudens
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Kinderen in minimahuishouden - wijken
Percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) opgroeiend in een huishouden met een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, gemeente en een aantal wijken (2020 en 2023)
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Kunnen rondkomen
Ongeveer 10% van de bevraagde volwassenen ervoer in 2024 (veel) moeite met het rondkomen van het eigen huishoudinkomen, dit percentage is aanmerkelijk lager dan in 2022, toen 15%.
Inwoners met een inkomen onder of rond het sociaal minimum ervaren - naar verwachting - de meeste moeite met rondkomen. De verschillen tussen de buurten en wijken binnen de gemeente op dit vlak zijn in lijn met de eerder beschreven inkomensverschillen. In De Hoogte en Vinkhuizen ervaren veel mensen moeite, ook in de Binnenstad, en de Binnenstad-oost met veel studenten is dit percentage hoog, 16%.
In 2024 is ook gevraagd of de inwoners moeite hebben met het betalen van bepaalde soorten kosten. Moeite met betalen dagelijkse boodschappen heeft gemiddeld 10 procent van de respondenten, ongeveer 9 procent kan moeilijk de huur of hypotheek betalen en 11 procent heeft moeite met het betalen van de zorg en zorgverzekering.
Moeite met rondkomen
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt moeite te hebben met rondkomen van het huishoudinkomen (ontwikkeling 2020, 2022 en 2024)
De wijken waar het hoogste percentage inwoners moeite heeft met rondkomen vergeleken met het gemeentelijk gemiddelde.
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Moeite met betalen uitgaven
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft moeite te hebben met het betalen van bepaalde uitgaven naar soort uitgave, wijken vergeleken, 2024
Wijken met de hoogte percentages vergeleken met het gemiddelde van de gemeente en met wijken met de laagste percentages
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Werkloosheid/armoede/schulden is een probleem
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft dat werkloosheid/armoede/schulden een van de belangrijkste problemen is in de wijk, wijken vergeleken, 2024
De wijken waarvan het hoogste percentage inwoners aangeeft dat werkloosheid/armoede/schulden een probleem is vergeleken met het gemeentelijk gemiddelde en met de wijken waar dit probleem volgens de inwoners het minste speelt.
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Inleiding: arbeidsparticipatie
In dit subthema wordt informatie geboden over de mate van arbeidsparticipatie onder de (potentiële) beroepsbevolking van de gemeente Groningen. Een voorwaarde om financieel redzaam te kunnen zijn, en daarmee uit een situatie in armoede te kunnen klimmen dan wel te blijven, is het hebben van voldoende inkomen en stabiliteit hierin over een langere periode. Het hebben van een eigen inkomen uit betaald werk is hierbij in veel gevallen de eerste basis. Er wordt onder meer gekeken naar de groep mensen dat niet werkzaam is. Ook wordt gekeken naar achtergrondkenmerken van deze groep.
Hier staan totalen GWU, (Geregistreerd Werkzoekenden UWV) voor GWU per buurt en wijk zie het buurtinformatiesysteem Gronometer.
Voor vergelijking van Groningen met een aantal grote en middelgrote gemeenten zie deze tabel met als bron het UWV werkbedrijf.
Arbeidsparticipatie van de inwoners
Potentiele beroepsbevolking, werkenden en het deel daarvan wat in de gemeente Groningen werkt, 2018-2022
De potentiële beroepsbevolking is het aantal inwoners van 15 tot en met 64 jaar.
bron: gemeente Groningen, CBS
Werkloosheid in de gemeente
Werkloosheid uitgedrukt in Geregistreerd Werkzoekenden UWV (GWU), percentages van de buurten vergeleken, 2024
bron: UWV werkbedrijf
Werkloosheid als probleem in de wijken
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft dat werkloosheid/armoede/schulden het belangrijkste probleem is in de wijk (ontwikkeling 2020-2024)
% inwoners va 18 jaar en ouder dat vindt dat Werkloosheid/armoede/schulden het belangrijkste probleem in de wijk is.
De wijken met de hoogste percentages vergeleken met het gemeentelijk gemiddelde en met de wijken met de laagste percentages.
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
Toelichting: werklozen (GWU)
GWU wordt gedefinieerd als 'Werkzoekenden die bij UWV staan geregistreerd met een WW-, bijstands-, WAJONG-, WAO- of WGA-uitkering, of die als werkzoekenden een CV op Werk.nl hebben geplaatst zonder te beschikken over een dienstverband (van minimaal 1 uur), voor zover bij UWV bekend'.
In de figuur staat het percentage GWU van de potentiele beroepsbevolking (inwoners van 15 t/m 64 jaar)
GWU: Geregistreerd Werkzoekenden UWV. Het gaat hier om de niet werkenden gedeeld op de potentiële beroepsbevolking, het aantal inwoners van 15 tot en met 64 jaar. Peildata: ultimo voorgaand jaar/ 1 januari.
bron: UWV Werkbedrijf, gemeente Groningen
GWU naar leeftijd en geslacht
GWU naar leeftijd en geslacht, ultimo voorgaand jaar, 2021-2024
bron: UWV Werkbedrijf
GWU in de wijken
% Geregistreerde werkzoekenden UWV op de totale potentiële beroepsbevolking in een aantal wijken (ontwikkeling 2018-2024)
De wijken met de hoogste percentages GWU zijn vergeleken met het gemeentelijke gemiddelde. Het percentage is berekend uit het absuluut aantal GWU gedeeld door de bevolking van 15 tot en met 64 jaar.
bron: UWV Werkbedrijf, gemeente Groningen
GWU, Groningen vergeleken
GWU, percentage van de bevolking van 15 tot en met 64 jaar, Groningen vergeleken , januari 2024
GWU gedeeld op de beroepsbevolking (CBS), Dit percentage wijkt af dat in de van de overige grafieken doordat de beroepsbevolking (CBS) afwijkt van de potentiele beroepsbevolking.
bron: UWV Werkbedrijf, CBS
Inleiding
Het aantal uitkeringen Participatiewet ligt in 2024 nog steeds rond de 9.000, nadat dit sinds 2020 gelijkmatig afnam vanaf 10.000. In de afgelopen 10 jaren is de ontwikkeling in het aantal bijstandsuitkeringen in Groningen meestal minder sterk geweest dan gemiddeld in Nederland. Toenames waren kleiner, en afnames ook. Sinds 2021 is dit veranderd: de afnames zijn in Groningen groter dan gemiddeld. We concluderen dat het op dit gebied in Groningen de laatste jaren beter gaat dan gemiddeld en beter dan in het verleden.
De afgelopen periode is er een opmerkelijke toename in het aantal jongeren onder de 27 jaar dat een bijstandsuitkering ontvangt. Het betreft een toename van bijna 30% in twee jaar (260 personen). Er zijn verschillende factoren die hierbij waarschijnlijk een rol spelen: de bijstand is de eerste voorziening geweest vóór wajong- en sw-uitkeringen, er zijn meer jonge statushouders en extra pas afgestudeerden na studievertraging door corona. Verder is er mogelijk verband met een ander thema dat de laatste jaren in de belangstelling staat: veel jongeren ervaren psychische druk. De jeugdgezondheidsenquête onder middelbare scholieren wijst uit dat dit in de gemeente Groningen duidelijk is toegenomen en bij een hoger percentage jongeren speelt dan in Nederland gemiddeld.
Uitkeringen - naar soort
Aantal uitkeringen naar soort, ultimo voorgaand jaar/1 januari (ontwikkeling 2014-2024)
De uitkeringen Werkeloosheidswet (WW) en de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen zijn van personen. De uitkeringen Participatiewet en IOAW (uitkering voor oudere werklozen) zijn per huishouden, een huishouden kan uit 1 persoon bestaan.
Onder de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen vallen de WOA, Wajong, WAZ en WIA.
Aantallen vanaf 2019 de nieuwe gemeente. Voor aantal uitkeringen Participatiewet per buurt zie het buurtinformatiesysteem Gronometer
bron: UWV, gemeente Groningen
Participatiewet naar wijk
Percentage inwoners met een uitkering participatiewet naar wijk, januari 2024
bron: gemeente Groningen
Uitkeringen participatiewet naar duur
Uitkeringen participatiewet en IOAW/Z naar duur van de uitkering, 2021 en 2024
bron: Gemeente Groningen
WW uitkeringen
Aantal werkloosheids (WW) uitkeringen ultimo voorgaand jaar, 2019-2024
bron: UWV werkbedrijf
In- en uitstroom WW uitkeringen
In- en uitstroom van WW uitkeringen per jaar, uitstroom naar reden van uitstroom, 2019-2023
bron: UWV werkbedrijf
Uitkeringen arbeidsongeschiktheid
Uitkeringen arbeidsongeschiktheid naar soort uitkering, ultimo voorgaand jaar, 2020-2024.
WAO =Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering
WIA = Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
Wajong = Wet werk en arbeidsondersteuning Jonggehandicapten
WAZ = Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen
bron: UWV werkbedrijf