Rondkomen

Het CBS en TNO berekenden dat het deel van de huishoudens dat (in 2019) te maken heeft met energiearmoede het hoogst is in Noordwest (Selwerd, Paddepoel, Tuinwijk), gevolgd door de andere noordelijke wijken. In deze berekening gaat het om een laag inkomen in combinatie met hoge energiekosten óf een woning met een lage energetische waarde (bijvoorbeeld slecht geïsoleerd).

De Enquête leefbaarheid laat een toename zien van het aantal inwoners dat moeite heeft met rondkomen: van 9 naar 15%. Het meest genoemde probleem waarvan de inwoners vinden dat het met voorrang moet worden aangepakt is werkloosheid/armoede/ schulden in een aantal noordelijke stadswijken.

In 2021 leeft 11,8 % van de huishoudens in de gemeente Groningen rond het sociaal minimum (110%), landelijk is dit 6,8 %. Het gaat daarbij ook om ongeveer 2.900 minderjarige kinderen. Nog altijd is de grootste risicofactor bij opgroeien een slechte financiële situatie van het gezin.

Uit eerder onderzoek weten we dat armoede niet alleen een kwestie van geld is. Bij mensen met weinig geld zien we bijvoorbeeld meer eenzaamheid , en minder geluksgevoelens, minder ervaren gezondheid en minder mensen op wie ze kunnen terugvallen als het tegenzit. Hoe langer de armoedesituatie duurt hoe groter deze verschillen worden.

Het aantal inwoners met een bijstandsuitkering (participatiewet) daalt al tweeënhalf jaar en ligt begin 2023 op 9.000.

Percentage huishoudens in armoede naar type huishouden, Groningen vergeleken met Nederland, 2020

Armoede en minima, 2018, wijken vergeleken.

Percentage mensen in armoede, de armoede in de figuur is samengesteld uit:

• Minima huishoudens
• Kinderen in minima huishoudens
• Lage inkomens (exclusief studentenhuishoudens)
• Inwoners die aangeven moeite te hebben om rond te komen.
• Inwoners die niet verwachten dat hun inkomen vooruit zal gaan.

Werkloosheid uitgedrukt in Geregistreerd Werkzoekenden UWV (GWU), percentages van de buurten vergeleken, 2023

De gegevens over (besteedbare) inkomens van personen en huishoudens in de gemeente Groningen zijn afkomstig van het CBS.

De populatie waarvan de inkomens berekend zijn bestaat uit (personen in) particuliere huishoudens waarvan de hoofdkostwinner (en/of eventuele partner) een volledig jaarinkomen heeft en niet afhankelijk is van studiefinanciering. De inkomenscijfers zijn exclusief die van de studentenhuishoudens (tenzij anders vermeld).

De gemiddelde inkomens van personen en huishoudens bedroegen in 2020 respectievelijk €30.800 en €39.800 per jaar. dit is inclusief de personen in studentenhuishoudens. De inkomens in Groningen zijn daarmee gemiddeld genomen beduidend lager dan elders in Nederland. Ook in vergelijking met andere grote steden zijn de inkomens in de gemeente Groningen gemiddeld genomen veelal lager.
We zien bij de inkomensverdeling dat met name de laagste inkomensgroep relatief sterk is vertegenwoordigd in Groningen. Hierop zijn ten minste twee factoren van invloed: er bevinden zich in de gemeente relatief veel personen in een minimasituatie en Groningen heeft een relatief grote studentenpopulatie. Ook zij hebben doorgaans een laag inkomen.

In het navolgende worden enkele relevante cijfers voor de gemeente gepresenteerd. Voor een uitgebreider overzicht van de inkomenscijfers, bijvoorbeeld per buurt of wijk, kunt u het buurtinformatiesysteem Gronometer van OIS Groningen raadplegen.

N.B. Inkomensgegevens komen met een vertraging van twee jaar beschikbaar. Dit omdat de definitieve inkomens bekend moeten zijn voordat het CBS de statistieken kan maken.

Gemiddeld inkomen, drie varianten: besteedbaar inkomen van huishoudens, gestandaardiseerd inkomen van huishoudens en gemiddeld inkomen van personen met inkomen, Groningen vergeleken met Nederland (2020)

Inkomens in 20 procentsgroepen naar aantal huishoudens, Groningen vergeleken met Nederland (2020)

Koopkrachtindex 2020, Nederland=100

In dit onderdeel gaan we in op de groepen inwoners van de gemeente Groningen die leven van een inkomen onder of rond het beleidsmatig minimum en/of moeite hebben om rond te komen. Armoede is daarbij: (langdurig) niet voldoende financiële middelen hebben om (zelfstandig) te voorzien in de minimaal noodzakelijke goederen en voorzieningen voor een volwaardig leven.

Eerst volgen cijfers over inkomens afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). We kijken naar huishoudens met een huishoudensinkomen lager dan 110% van het beleidsmatig minimum. Ook kijken we naar de personen en kinderen in deze huishoudens. Studentenhuishoudens blijven hierbij buiten beschouwing. Het beleidsmatig minimum is ongeveer even hoog als een bijstandsuitkering.
Verder brengen we een aantal andere kenmerken in beeld, zoals de duur van het lage inkomen.
Deze gegevens geven een objectief beeld van de mate van armoede in de gemeente en de ontwikkeling daarvan. En we kunnen die vergelijken met andere gemeenten en regio's.

Er zijn ook cijfers uit eigen gemeentelijk onderzoek. In de Enquête leefbaarheid is inwoners gevraagd naar het netto besteedbaar inkomen (in categorieën). Er is ook gevraagd naar de moeite die het kost om rond te komen, en naar de toekomstverwachting voor het inkomen.
Dit reikt verder dan feitelijke inkomens. Bij 'kunnen rondkomen' gaat het over de balans tussen inkomsten en uitgaven, en in hoeverre iemand hierover regie heeft en financieel zelfstandig is. Iemand met een hoger inkomen kan bijvoorbeeld vastzitten aan hoge kosten, en daardoor moeite ondervinden met rondkomen. En iemand met een laag inkomen kan er zo goed in zijn om de tering naar nering te zetten, dat het goed lukt om rond te komen. Deze vraag geeft ook een indicatie over hoe 'duur' de inwoners het leven op dit moment vinden, zowel minima als niet-minima.

Ten slotte komt energiearmoede in beeld. Hiervoor gebruiken we cijfers van het CBS, die zijn bewerkt volgens de methode van TNO. Bij deze methode is energiearmoede: een laag inkomen in combinatie met óf hoge energiekosten óf een woning met een lage energetische kwaliteit (bijvoorbeeld slecht geïsoleerd).

De gemeente Groningen behoort tot de gemeenten in Nederland met het hoogste aandeel huishoudens in armoede (zie ook: Sociaal Cultureel Planbureau (SCP); 2019).

Kijken we naar het percentage huishoudens dat zich 1 jaar of langer in een minimasituatie bevindt op basis van de gehanteerde definitie van het CBS, dan valt op dat Groningen hierin zelfs na Rotterdam het hoogste scoort met 13,6% (2019), 7,2% bevindt zich reeds 4 jaar of langer in deze situatie.
Van het aantal minderjarige kinderen in de gemeente Groningen groeide in 2019 12,9% ervan op in een huishouden dat zich in een minimasituatie bevindt en dus rond moet komen van een huishoudinkomen tot 110% van het sociaal minimum. Dit komt neer op iets minder dan 1 op de 8 minderjarige kinderen.

In totaal waren er in de (nieuwe) gemeente in 2018 17.200 minimahuishoudens. De grootste leeftijdsgroep onder minima wordt in Groningen in gevormd door huishoudens van 25 tot 45 jaar (38%) (de hoofdkostwinner), gevolgd door de groep 45 tot 65 jaar (35%). Van de minimahuishoudens valt 1 op de 5 binnen de groep 65 jaar en ouder. Het merendeel van de minimahuishoudens bestaat uit een eenpersoonshuishouden (75,7%), daarna volgen eenouderhuishoudens (11%). Stellen bevinden zich dus relatief gezien aanzienlijk minder vaak in een minimasituatie.
Het grootste deel van de minima in Groningen bestaat tevens uit huishoudens met een Nederlandse achtergrond (67%), 22% van de minimahuishoudens kent een niet-westerse migratieachtergrond. Binnen de huishoudgroepen met een migratieachtergrond (westers en niet-westers) komen minimasituaties wel beduidend vaker voor dan onder Nederlandse huishoudens; waar dit binnen de Nederlandse huishoudens 14% betreft, is dit binnen de andere twee groepen respectievelijk 19% en 40,8%.

Ruim 80% van de mensen dat zich in een werkloosheidssituatie bevindt, behoort tot de minimagroep. Dit is met 50% ook de grootste groep huishoudens binnen de totale minimagroep, wanneer we kijken naar de primaire inkomstenbron. 1 op de 5 minima heeft een pensioen als voornaamste inkomstenbron, 20% van de minima is werknemer of zelfstandige en heeft inkomsten uit betaald werk.

% Huishoudens behorend tot minima, naar duur (2019)

% Huishoudens langdurig behorend tot minima, (ontwikkeling 2016-2020), Groningen en Nederland

Huishoudens met een laag inkomen naar leeftijdsklasse van de hoofdkostwinner.

Percentage minima per groep en verdeling minimahuishoudens, 2018

Inkomens tot 110% van het sociaal minimum.

Huishoudens met een laag inkomen naar naar type huishouden.

Percentage minima per groep en verdeling minimahuishoudens, 2018

Inkomens tot 110% van het sociaal minimum.

Huishoudens met een laag inkomen naar migratieachtergrond van de hoofdkostwinner.

Percentage minima per groep en verdeling minimahuishoudens, 2018

Inkomens tot 110% van het sociaal minimum.

Huishoudens met een laag inkomen naar type primaire inkomstenbron in het huishouden.

Percentage minima per groep en verdeling minimahuishoudens, 2018

Inkomens tot 110% van het sociaal minimum.

Percentage minimahuishoudens, totaal, personen in minimahuishoudens, minimahuishoudens met kinderen en percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) in minimahuishoudens, 2020

Percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) opgroeiend in een huishouden met een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, gemeente en een aantal wijken (2020)

Ca. 15% van de bevraagde volwassenen ervoer in 2022 (veel) moeite met het rondkomen van het eigen huishoudinkomen, dit percentage is aanmerkelijk hoger dan in 2018 en 2020, toen 9%. De toekomstverwachting over de eigen inkomenssituatie: 32% van de volwassenen verwachtte in 2022 dat deze in de komende twee jaar gelijk blijft of vooruit zal gaan, dit percentage is lager dan in 2018 en 2020, toen 38%.

Inwoners met een inkomen onder of rond het sociaal minimum ervaren - naar verwachting - de meeste moeite met rondkomen. De verschillen tussen de buurten en wijken binnen de gemeente op dit vlak zijn in lijn met de eerder beschreven inkomensverschillen. In De Hoogte en de Indische Buurt ervaren veel mensen moeite, ook in de Binnenstad, met veel studenten is dit percentage hoog, 26%.
Ten aanzien van de toekomstverwachting zijn ouderen doorgaans het minst positief over de inkomensontwikkeling, daarnaast zien we dat in de buurten en wijken waar relatief veel huishoudens wonen met een gemiddeld genomen hoog inkomen ook op dit vlak minder positief scoren. Het is opvallend om te zien dat de buurten en wijken waar relatief veel jongeren (en studenten) woonachtig zijn, met name de woongebieden in en rond het centrum, het meest gunstig scoren ten aanzien van de ontwikkeling op dit vlak.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt moeite te hebben met rondkomen van het huishoudinkomen (ontwikkeling 2018-2022)

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft te verwachten dat de inkomenssituatie van het huishouden de komende twee jaar gelijk blijft of vooruit zal gaan (ontwikkeling 2020-2022)

Energiearmoede, percentage van de huishoudens dat energiearmoede heeft, wijken vergeleken.

Energiearmoede is gemeten als het % huishoudens met enerzijds een laag inkomen en anderzijds óf hoge energiekosten óf een woning met een relatief lage energetische kwaliteit.

Energiearmoede, percentage van de huishoudens dat energiearmoede heeft, Groningen vergeleken

In dit subthema wordt informatie geboden over de mate van arbeidsparticipatie onder de (potentiële) beroepsbevolking van de gemeente Groningen. Een voorwaarde om financieel redzaam te kunnen zijn, en daarmee uit een situatie in armoede te kunnen klimmen dan wel te blijven, is het hebben van voldoende inkomen en stabiliteit hierin over een langere periode. Het hebben van een eigen inkomen uit betaald werk is hierbij in veel gevallen de eerste basis. Er wordt onder meer gekeken naar de groep mensen dat niet werkzaam is. Ook wordt gekeken naar achtergrondkenmerken van deze groep.

Hier staan totalen GWU, (Geregistreerd Werkzoekenden UWV) voor GWU per buurt en wijk zie het buurtinformatiesysteem Gronometer.

% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft dat werkloosheid/armoede/schulden het belangrijkste probleem is in de wijk (ontwikkeling 2018-2022)

GWU wordt gedefinieerd als 'Werkzoekenden die bij UWV staan geregistreerd met een WW-, bijstands-, WAJONG-, WAO- of WGA-uitkering, of die als werkzoekenden een CV op Werk.nl hebben geplaatst zonder te beschikken over een dienstverband (van minimaal 1 uur), voor zover bij UWV bekend'.

In de figuur staat het percentage GWU van de potentiele beroepsbevolking (inwoners van 15 t/m 64 jaar)

% Geregistreerde werkzoekenden UWV op de totale potentiële beroepsbevolking in een aantal wijken (ontwikkeling 2018-2023)

GWU naar leeftijd en geslacht, ultimo voorgaand jaar

GWU naar opleidingsniveau, ultimo voorgaand jaar

GWU, percentage van de beroepsbevolking, Groningen vergeleken , januari 2022

Aantal uitkeringen naar soort, ultimo voorgaand jaar/1 januari (ontwikkeling 2013-2023)

Uitkeringen participatiewet en IOAW/Z naar duur van de uitkering, 2021 en 2023

Uitkeringen participatiewet en IOAW/Z naar leeftijdsgroep, 2017-2023