Armoede grootste opgroeirisico
Verreweg de meeste kinderen en jongeren in Groningen voelen zich gezond (82%), hebben een normale psychosociale gezondheid (85%), zijn weerbaar (87%) en worden niet gepest (90%). In 2021 voldeed 17 procent aan de norm voor gezond bewegen en 78 procent sport wekelijks bij een sportclub. In vergelijking tot Nederlandse gemiddelden gaat het voor sommige indicatoren beter en andere indicatoren minder goed met de jeugd in de gemeente Groningen.
Een risico op achterstand in de ontwikkeling wordt gevormd door armoede. Dit geldt in 2021 voor 12% van de minderjarige kinderen in Groningen.
Verder loopt 12% van de leerlingen in het basisonderwijs risico op onderpresteren door factoren in hun omgeving, zoals ouders met een lage opleiding. In sommige wijken van Groningen is dit percentage hoger, zoals in Selwerd (40%) en De Hoogte (38%).
Aantal en percentage nieuwe voortijdige schoolverlaters tussen 2014 en 2020 stabiel op een lager niveau dan voorheen. Daarna was er weer een toename tot 450 voortijdig schoolverlaters in schooljaar 2021-2022 zonder startkwalificatie, meest mbo-ers. In 2021 had 8% van de jongeren tussen de 18 en 26 jaar (nog) geen startkwalificatie.
In 2022 schreven zich minder studenten in aan de universiteit en de hogeschool dan in de jaren ervoor: een afname van ongeveer 1.700 tot in totaal 65.200 studenten. In de andere onderwijsniveaus bleven de leerlingen en studenten ongeveer gelijk.
Voortijdige schoolverlaters
% Voortijdige schoolverlaters (VSV'ers) (ontwikkeling 2012-2022)
% VSV'ers: aanwas jongeren (12 t/m 22 jaar) dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat op het totaal aantal leerlingen VO + mbo
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2019 voor het schooljaar '20182019
In seizoen 2021-2022 waren er in totaal 450 nieuwe voortijdig schoolverlaters waaronder 60 bij het voortgezet onderwijs en 390 bij het mbo.
Bron: Basisregister Onderwijs, DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Leerlingen en studenten
Aantal leerlingen en studenten dat lessen volgt aan onderwijsinstellingen in de gemeente Groningen, peildatum 1 oktober/1 december.
Vanaf 2017 inclusief Haren en Ten Boer, in Ten Boer is alleen basisonderwijs, in Haren is basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs.
Daarnaast is in Haren een school voor onderwijs aan doven gevestigd met een kleine 200 leerlingen en zijn er nog een aantal kleinere WO en hboinstellingen in de gemeente gevestigd met in het seizoen 2020-2021 1.168 studenten (staan niet in de grafiek)
Bron: DUO, onderwijsinstellingen
Toelichting: financiële thuissituatie jongeren
De sociale omgeving - zowel binnen als buiten het eigen gezin - waarbinnen kinderen en jongeren opgroeien speelt een belangrijke rol in de wijze waarop zij zich (kunnen) vormen en ontplooien. Een stabiel, veilig en stimulerend pedagogisch klimaat vergroot hun kansen op een goede gezondheid en biedt de basis van waaruit zij zich kunnen ontwikkelen tot redzame en verantwoorde volwassenen.
De mate waarin een gezin met kinderen kan rondkomen is hierbij een bepalende factoren. In Groningen groeien relatief gezien veel kinderen op in armoede; bijna 16% van de minderjarige kinderen in de (oude) gemeente Groningen groeide in 2017 op binnen een gezin in een minimasituatie (CBS: zie ook Armoede en minima).
Naast objectieve inkomensgegevens over huishoudens met kinderen en jongeren is via de enquête voor de Gezondheidsmonitor jongeren van de GGD uit 2021 ook informatie beschikbaar over de perceptie van jongeren zelf over de financiële situatie van hun ouder(s) of voogd(en). In de (oude) gemeente Groningen ervoer in 2021 ca. 3,6% van de jongeren dat zij opgroeiden in een gezin waarbij sprake was van enige tot grote problematiek ten aanzien van het kunnen rondkomen van het eigen huishoudinkomen.
Moeite met rondkomen - perceptie jeugd
% Jongeren dat ervaart dat het gezin enige of grote moeite heeft om rond te kunnen komen van het huishoudinkomen (2021)
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Ervaren geluk jeugd
% Jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt zich de afgelopen maand gelukkig te hebben gevoeld, naar groep, Groningen en Nederland, 2021
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Ervaren gezondheid jeugd
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt een (zeer) goede gezondheid te ervaren (ontwikkeling 2012-2021)
De term 'ervaren gezondheid' wordt ook wel aangeduid als subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving. Het geeft een weerspiegeling van het persoonlijk oordeel over de eigen gezondheid van een persoon. In de onderliggende enquete voor de Gezondheidsmonitor jeugd 2012 tot en met 2019 is aan jongeren de vraag gesteld hoe zij hun eigen gezondheid over het algemeen ervaren, variërend van ‘zeer goed’ tot ‘zeer slecht’. (GGD Groningen)
De ruime meerderheid van Stad-Groningse jongeren (82%) zegt over het algemeen een (zeer) goede gezondheid te ervaren. Dit percentage ligt iets hoger dan het landelijk gemiddelde van 85%.
Bron GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Ervaren gezondheid jeugd - naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt een (zeer) goede gezondheid te ervaren, naar groep (2021)
De term 'ervaren gezondheid' wordt ook wel aangeduid als subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving. Het geeft een weerspiegeling van het persoonlijk oordeel over de eigen gezondheid van een persoon. In de onderliggende enquete voor de Gezondheidsmonitor jeugd is aan jongeren de vraag gesteld hoe zij hun eigen gezondheid over het algemeen ervaren, variërend van ‘zeer goed’ tot ‘zeer slecht’. (GGD Groningen)
Bron: Gezondheidsmonitor jeugd (GGD Groningen)
Lichaamsgewicht kinderen
% Kinderen met overgewicht naar leeftijdsgroep, ontwikkeling 2014-2022
Bron: JGZ - Jeugdgezondheidszorg (GGD Groningen)
Toelichting: mentale gezondheid jongeren
Door de GGD is gevraagd naar enkele kenmerken die raken aan de mentale gezondheid van jongeren (voortgezet onderwijs). Allereest is de psychosociale gezondheid van jongeren bekeken. Psychosociale gezondheid wordt als een overkoepelend begrip gebruikt voor emotionele problemen, gedragsproblemen, sociale problemen en aandachtsproblemen. De meerderheid van de Groningse jongeren (85%) heeft geen verhoogd risico op psychosociale problemen.
Daarnaast is gevraagd naar de (mentale) weerbaarheid van jongeren (voortgezet onderwijs), onder meer aan de hand van vragen als “Laat je je gemakkelijk overhalen om dingen te doen die je niet wil? Vind je het moeilijk om hulp te vragen als iemand je lastig valt? Doe je mee als je vrienden iets doen wat je eigenlijk niet wil?” Van alle jongeren (voortgezet onderwijs) voelt 13 procent voelt zich onvoldoende weerbaar. Daarnaast zegt 10 procent van de jongeren de afgelopen 3 maanden op school gepest te zijn. Dit ligt iets boven het landelijke gemiddelde van 8,4 procent.
Psychosociale gezondheid jeugd
% Jongeren met (matig) verhoogd risico op psychosociale problemen naar groep, 2012-2019
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Weerbaarheid jeugd - naar groep
% Jongeren (voortgezet onderwijs) dat zich onvoldoende weerbaar voelt, naar groep, 2015-2021.
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Slachtoffer pesten jeugd
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt de afgelopen drie maanden slachtoffer te zijn van pesten, naar groep, 2008-2021.
De onderliggende vragen over het slachtoffer zijn van pesten op school ten behoeve van de Gezondheidsmonitor jeugd hadden betrekking op de drie maanden voorafgaand aan de afname van de vragenlijst. Hier de percentages gepresenteerd van jongeren die in elk geval één keer in de afgelopen 3 maanden het slachtoffer van pesten zijn geweest ('ja') verdeeld naar groep.
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Pesten via internet
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat de afgelopen drie maanden (wel eens) gepest is via internet naar groep, 2021
Bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Kinderen met risico op achterstand
% Leerlingen (4 t/m 12 jaar) primair onderwijs met een verhoogd risico op leerachterstanden (0,30 of 1,20) (2016)
De Rijksoverheid kent een verhoogd ‘leerlinggewicht’ toe aan kinderen met laagopgeleide ouders/opvoeders. Scholen krijgen zo extra geld voor extra begeleiding van deze kinderen.
Bron: Basisregister Onderwijs, CBS)- UDC Groningen;
CITO-score eindtoets
Gemiddelde standaardscore (CITO-score) eindtoets leerlingen groep 8 primair onderwijs (PO) , enkele wijken vergeleken met de gemeente als geheel, 2019
NB: lang niet alle scholen voor primair onderwijs doen mee aan de CITO toets.
Bron: Basisregister Onderwijs CBS - UDC Groningen
Schoolbeleving jeugd
% Jongeren (totaal klassen 2 en 4 voortgezet onderwijs) dat zegt het (heel) leuk te vinden op school (2015)
Bron: jeugd gezondheidsenquête (GGD Groningen)
Leerlingen en studenten, ontwikkeling
Aantal leerlingen en studenten lessen volgend aan onderwijsinstellingen in de gemeente Groningen. Per seizoen, peildatum 1 oktober/1 december
Voor aantallen studenten per buurt zie het buurtinformatiesysteem Gronometer. De aantallen vanaf 2017 zijn van de totale gemeente Groningen, inclusief Haren en Ten Boer. De sprong in het aantal zien we bij het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.
Bron: DUO, onderwijsinstellingen
Aantal scholieren MBO, naar studierichting
Aantallen scholieren MBO (ROC's en het AOC), naar studierichting (2018 -2022)
Bron: onderwijsinstellingen
Aantallen studenten HBO en WO naar studierichting
Aantallen studenten HBO en universitair, naar studierichting (2022/2023)
Bron: onderwijsinstellingen
Absoluut verzuim
Aantal leerplichtingen dat niet staat ingeschreven op een school, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 5 t/m 18 jaar (ontwikkeling 2014-2021)
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2018' voor het schooljaar '2017/2018'
Bron: Basisregister Onderwijs, DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Relatief verzuim
Aantal leerplichtigen dat staat ingeschreven op een school, maar desondanks wel ongeoorloofd afwezig, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 5 t/m 18 jaar (ontwikkeling 2014-2021)
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2018' voor het schooljaar '2017/2018'
Bron: Basisregister Onderwijs DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Voortijdige schoolverlaters
% Voortijdige schoolverlaters (VSV'ers) (ontwikkeling 2012-2022
% VSV'ers: aanwas jongeren (12 t/m 22 jaar) dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat op het totaal aantal leerlingen VO + mbo
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2019 voor het schooljaar '20182019
Bron: Basisregister Onderwijs, DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Jonge volwassenen zonder startkwalificatie
% Jonge volwassenen (18 t/m 27 jarigen) met een laag opleidingsniveau (= geen startkwalificatie) (2015)
Het opleidingsniveau wordt bepaald op basis van het hoogst behaalde diploma, ingedeeld naar laag, middelbaar en hoog. Deze indeling is conform de Standaard Onderwijsindeling 2016, te weten:
- laag niveau: basisonderwijs, vmbo-b/k, vmbo-g/t, avo onderbouw, mbo1
- middelbaar niveau: mbo 2, 3 of 4 en havo, vwo bovenbouw
- hoog niveau: hbo, wo, postacademisch en doctoraat. NB: Hbo en wo propedeuse vallen onder middelbaar niveau.
Bron: Opleidingsniveaubestand (OPLN) (Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) - UDC Groningen; 2018)
Toelichting: beweging en sporten jongeren
Bewegen is goed voor de mentale en fysieke gezondheid, mensen die voldoende bewegen voelen zich fitter en lopen minder kans op ziekte. Zo ook bij jongeren; lichamelijk actief zijn heeft een positief effect op de conditie, het welzijn, het lichaamsgewicht en het zelfvertrouwen van jongeren. Daarnaast vermindert het de kans op het ontstaan van een aantal aandoeningen, zoals hartziekten, diabetes, e.d. Het is daarom van belang dat jongeren ten minste voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Voor jongeren betekent dit dat zij tenminste 1 uur per dag matig intensief bewegen. Hieronder valt onder meer fietsen naar school, traplopen, boodschappen doen en matig intensieve huishoudelijke klusjes. In Groningen voldoet in 2021 17 procent van de jongeren (voortgezet onderwijs) aan de NNGB.
Sportverenigingen en -organisaties kunnen bijdragen aan een gezonde leefstijl onder hun (jonge) leden en bieden daarnaast een sociaal netwerk. Een ruime meerderheid (73%) van de Groningse jongeren (groepen 2 en 4 van het voortgezet onderwijs) zegt wekelijks te sporten bij een sportclub.
Gezond bewegen jeugd voortgezet onderwijs, Groningen vergeleken.
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat voldoet aan de Nederlandse norm gezond bewegen (NNGB), 2015-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Gezond bewegen jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat voldoet aan de Nederlandse norm gezond bewegen (NNGB), naar groep, 2015-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Inactief gedrag jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat meer dan 3 uur per dag inactief (sedentair) gedrag vertoont , 2015-2021
Inactief gedrag omvat zittende en (half)liggende activiteiten, waarbij je naar een beeldscherm kijkt. Hierbij wordt weinig energie verbruikt. Voorbeelden van sedentair gedrag zijn: tv-kijken, gamen of filmpjes kijken op de computer/laptop/tablet/mobiele telefoon.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Inactief gedrag jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat meer dan 3 uur per dag inactief (sedentair) gedrag vertoont, naar groep, 2015-2021
Inactief gedrag omvat zittende en (half)liggende activiteiten, waarbij je naar een beeldscherm kijkt. Hierbij wordt weinig energie verbruikt. Voorbeelden van sedentair gedrag zijn: tv-kijken, gamen of filmpjes kijken op de computer/laptop/tablet/mobiele telefoon.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Sportdeelname jeugd VO totaal
% Jongeren (totaal groepen 2 en 4 voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te sporten bij een sportclub, vereniging of school en zonder een sportclub, vereniging of school, 2021
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Toelichting: alcohol gebruik jongeren
Omdat jongeren extra kwetsbaar zijn voor de gevolgen van alcoholgebruik, blijft de overheid met haar beleid jongeren beschermen. Daartoe is in 2014 de Drank- en Horecawet (DHW) aangepast, waarbij de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar is verhoogd en toezicht- en handhavingstaken zijn gedecentraliseerd naar de gemeente.
Jongeren drinken omdat ze het gezellig vinden, voornamelijk bij vrienden thuis. Een deel drinkt omdat ze bang zijn om uitgesloten te worden. Jongeren zijn extra kwetsbaar omdat ze nog in de groei zijn. De lichamelijke en psychische effecten van alcohol zijn groter dan bij volwassenen. Alcohol beïnvloedt de werking van de hersenen, vermindert het reactievermogen en heeft een ontremmende werking. Dit kan leiden tot risicovol gedrag, zoals onveiligheid in het verkeer of agressie. Op termijn kan alcoholgebruik leiden tot depressie, lichamelijke problemen en sociale problemen, zoals schoolverzuim.
Bron: Gezondheidsmonitor jeugd (GGD Groningen)
Alcohol gebruik jeugd voortgezet onderwijs, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt alcoholhoudende drank te hebben gedronken in de afgelopen 4 weken, 2012-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Alcohol gebruik jeugd voortgezet onderwijs naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (wel eens) alcoholhoudende drank te hebben gedronken in de afgelopen 4 weken, 2015-2021
Van de jaren 2012 en 2015 is de waarde van de klas 2 VO niet bekend.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Overmatig alcohol jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (in korte tijd) veel alcoholhoudende drank te drinken (overmatig / 'binge' drinken) in de afgelopen 4 weken, 2012-2019
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Overmatig alcohol jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (in korte tijd) veel alcoholhoudende drank te drinken (overmatig / 'binge' drinken) in de afgelopen 4 weken naar groep, 2012-2019
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Toelichting: roken en drugs gebruik jongeren
Opgroeien in een rookvrije omgeving wordt steeds meer de norm in Groningen, door de beweging naar een Rookvrije Generatie rookvrijegeneratie.nl. We zien dat de dalende trend rondom roken de laatste meting is omgebogen in een licht stijging. In totaal 8 procent van de leerlingen rookte in 2021, dit was in 2019 7 procent. Roken heeft gezondheidsrisico’s op korte termijn zoals een verslechterde conditie en klachten aan de luchtwegen maar vooral op langere termijn zoals kanker en harten vaatziekten.
Het Nederlandse drugsbeleid richt zich op het voorkomen van drugsgebruik en het beperken van de risico’s van drugsgebruik, voor de gebruiker zelf, de directe omgeving en voor de samenleving. Het ministerie van VWS zet in op het ontwikkelen van innovatieve interventies om te voorkomen dat jongeren beginnen met drugsgebruik.
Bron: Gezondheidsmonitor jeugd (GGD Groningen)
Roken jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te roken, 2012-2021
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Roken jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te roken, naar groep, 2012-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Drugs gebruik jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (wel eens) drugs (cannabis) te hebben gebruikt in de afgelopen 4 weken, 2012-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Drugs gebruik jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (wel eens) drugs (cannabis) te hebben gebruikt in de afgelopen 4 weken naar groep , 2012-2021.
Bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Kinderopvang naar leeftijd van de kinderen
Percentage kinderen in de kinderopvang naar leeftijd(sgroep) van de kinderen, 2021
In 2021 waren er in de gemeente Groningen 13.160 kinderen in de kinderopvang. Dit is het aantal kinderen waarvoor kinderopvangtoeslag is aangevraagd in het kader van de Wet Kinderopvang (WKO).
Diverse bronnen, bewerkt door CBS en OIS Groningen
Kinderopvang naar soort opvang
Aantal kinderen in de kinderopvang naar leeftijd(sgroep) en soort opvang 2021
Er zijn verschillende soorten kinderopvang. Dit is het aantal kinderen waarvoor kinderopvangtoeslag is aangevraagd in het kader van de Wet Kinderopvang (WKO).
Diverse bronnen, bewerkt door CBS en OIS Groningen
Tevredenheid over voorzieningen voor kinderopvang
Tevredenheid over kinderdagverblijven/peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang in de buurt, 2020
Bron: OIS Groningen, Omnibus enquête