Segregatie onderwijs vooral op basis van opleidingsniveau ouders
De gemeente Groningen telt in 2024 ongeveer 14.000 leerlingen in het basis- en 16.000 in het voortgezet onderwijs. Voor maatschappelijke samenhang is het van belang dat verschillende groepen mensen contact met elkaar hebben. Wanneer veel mensen in hun eigen ‘bubbel’ leven, spreken we van segregatie. In Nederland komt segregatie vooral voor in wonen en onderwijs. Voor kinderen is het risico van segregatie dat dit negatieve gevolgen kan hebben voor hun sociale ontwikkeling.
De gemeente Groningen is een monitor gestart over segregatie in het onderwijs. Een belangrijke eerste conclusie is dat er in de gemeente vooral segregatie is op basis van het opleidingsniveau van de ouders. Deze segregatie is met name in het basisonderwijs de afgelopen tien jaar toegenomen. Dit betekent dat kinderen van ouders met verschillende opleidingsniveaus steeds minder vaak samen op een basisschool zitten. Verschillen tussen scholen op basis van het inkomen van de ouders zijn ook groot, maar zijn de afgelopen tien jaar redelijk stabiel gebleven. De verschillen op basis van de migratieachtergrond van de leerlingen nemen af. Dit betekent dat leerlingen met verschillende achtergronden steeds meer samen op school zitten.
De laatste tijd staat in de belangstelling dat veel jongeren psychische druk ervaren. De jeugdgezondheidsenquête onder middelbare scholieren wijst uit dat dit in de gemeente Groningen duidelijk is toegenomen en bij een hoger percentage jongeren speelt dan in Nederland gemiddeld. Ook zijn jongeren relatief gezien het vaakste eenzaam en hebben vaker een bijstandsuitkering.
Verreweg de meeste kinderen en jongeren in Groningen voelen zich gezond (82%), hebben een normale psychosociale gezondheid (85%), zijn weerbaar (87%) en worden niet gepest (90%). In 2021 voldeed 17 procent aan de norm voor gezond bewegen en 78 procent sport wekelijks bij een sportclub. In vergelijking tot Nederlandse gemiddelden gaat het voor sommige indicatoren beter en andere indicatoren minder goed met de jeugd in de gemeente Groningen.
Links:
Voor de rapportage over segregatie in het onderwijs zie de segregatiemonitor.
Voor de gezondheid van de jeugd zie ook de GGD jeugdmonitor
Segregatie binnen het onderwijs, opleidingsniveau ouders
Segregatiescore binnen het basisonderwijs op basis van opleidingsniveau van de ouders, 2012-2022
We zien op basis van het opleidingsniveau van de ouders een toename van de gemiddelde score, wat inhoudt dat kinderen van ouders met verschillende opleidingsniveaus elkaar steeds minder tegenkomen op school in vergelijking met wat je zou kunnen verwachten op basis van de leerlingenpopulatie.
bron: CBS
Segregatie binnen het onderwijs, migratieachtergrond ouders
Segregatiescore binnen het basisonderwijs op basis van migratieachtergrond van de ouders, 2012-2022
De gemiddelde score naar migratieachtergrond van de ouders neemt af. Dit houdt in dat kinderen met verschillende migratieachtergronden steeds evenrediger over basisscholen zijn verdeeld.
bron: CBS
Mentale gezondheid jeugd
Mentale gezondheid van jongeren in de leeftijdsgroep van het voortgezet onderwijs, 2019-2023
Leuk op school: vind het (hartstikke) leuk op school
Stress door school: voelt zich vaak gestresst door school of huiswerk
Psychische klachten: percentage jongeren met Psychische klachten (MHI-5, een internationale standaard)
Eenzaam: voelt zich vaak eenzaam
bron: GGD jeugdmonitor
Toelichting: financiële thuissituatie jongeren
De sociale omgeving - zowel binnen als buiten het eigen gezin - waarbinnen kinderen en jongeren opgroeien speelt een belangrijke rol in de wijze waarop zij zich (kunnen) vormen en ontplooien. Een stabiel, veilig en stimulerend pedagogisch klimaat vergroot hun kansen op een goede gezondheid en biedt de basis van waaruit zij zich kunnen ontwikkelen tot redzame en verantwoorde volwassenen.
De mate waarin een gezin met kinderen kan rondkomen is hierbij een bepalende factoren. In Groningen groeien relatief gezien veel kinderen op in armoede; bijna 16% van de minderjarige kinderen in de (oude) gemeente Groningen groeide in 2017 op binnen een gezin in een minimasituatie (CBS: zie ook Armoede en minima).
Naast objectieve inkomensgegevens over huishoudens met kinderen en jongeren is via de enquête voor de Gezondheidsmonitor jongeren van de GGD uit 2021 ook informatie beschikbaar over de perceptie van jongeren zelf over de financiële situatie van hun ouder(s) of voogd(en). In de (oude) gemeente Groningen ervoer in 2021 ca. 3,6% van de jongeren dat zij opgroeiden in een gezin waarbij sprake was van enige tot grote problematiek ten aanzien van het kunnen rondkomen van het eigen huishoudinkomen.
Moeite met rondkomen - perceptie jeugd
% Jongeren dat ervaart dat het gezin enige of grote moeite heeft om rond te kunnen komen van het huishoudinkomen (2021)
bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Gezonde en gelukkige jeugd
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt een (zeer) goede gezondheid te ervaren en het percentage dat zegt gelukkig te zijn, 2019
In de enquete voor de Gezondheidsmonitor jeugd 2019 is aan jongeren de vraag gesteld hoe zij hun eigen gezondheid over het algemeen ervaren, variërend van ‘zeer goed’ tot ‘zeer slecht’. Met betrekking tot geluk is de vraag gesteld of de jongeren zich de afgelopen maand gelukkig hebben gevoeld.
De ruime meerderheid van Stad-Groningse jongeren (86%) zegt over het algemeen een (zeer) goede gezondheid te ervaren. Dit percentage ligt iets hoger dan het landelijk gemiddelde van 85%.
bron GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Lichaamsgewicht kinderen
% Kinderen met overgewicht naar leeftijdsgroep, ontwikkeling 2014-2022
bron: JGZ - Jeugdgezondheidszorg (GGD Groningen)
Toelichting: mentale gezondheid jongeren
Door de GGD is gevraagd naar enkele kenmerken die raken aan de mentale gezondheid van jongeren (voortgezet onderwijs). Allereest is de psychosociale gezondheid van jongeren bekeken. Psychosociale gezondheid wordt als een overkoepelend begrip gebruikt voor emotionele problemen, gedragsproblemen, sociale problemen en aandachtsproblemen. De meerderheid van de Groningse jongeren (85%) heeft geen verhoogd risico op psychosociale problemen.
Daarnaast is gevraagd naar de (mentale) weerbaarheid van jongeren (voortgezet onderwijs), onder meer aan de hand van vragen als “Laat je je gemakkelijk overhalen om dingen te doen die je niet wil? Vind je het moeilijk om hulp te vragen als iemand je lastig valt? Doe je mee als je vrienden iets doen wat je eigenlijk niet wil?” Van alle jongeren (voortgezet onderwijs) voelt 10 procent voelt zich onvoldoende weerbaar. Daarnaast zegt 7 procent van de jongeren de afgelopen 3 maanden op school gepest te zijn.
Psychosociale gezondheid jeugd
% Jongeren met (matig) verhoogd risico op psychosociale problemen naar groep, 2012-2019
bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Weerbaarheid en pesten jeugd
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt de afgelopen drie maanden slachtoffer te zijn van pesten en het percentage jongeren dat zich onvoldoende weerbaar voelt, 2019
Pesten: de jongeren is de vraag gesteld of zij de afgelopen drie maanden (wel eens) slachtoffer te zijn geweest van pesten. Weerbaarheid: de jongern is gevraagd of zij zich onvoldoende weerbaar voelen.
bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Pesten via internet
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat de afgelopen drie maanden (wel eens) gepest is via internet naar groep, 2019 en2021
bron: GGD Groningen, Gezondheidsmonitor jeugd
Leerlingen en studenten
Inleiding
In 2024 schreven zich opnieuw minder studenten in aan de universiteit en de hogescholen dan in het jaar ervoor: een afname van ongeveer 3.000 tot in totaal 62.500 studenten. In de andere onderwijsniveaus bleven de leerlingen en studenten ongeveer gelijk.
Ongeveer 12% van de leerlingen in het basisonderwijs loopt risico op onderpresteren door factoren in hun omgeving, zoals ouders met een lage opleiding. In sommige wijken van Groningen is dit percentage hoger, zoals in Selwerd met 40% en De Hoogte met 38%.
Het aantal en percentage nieuwe voortijdige schoolverlaters was tussen 2014 en 2020 stabiel op een lager niveau dan voorheen, rond de 2,5%. Daarna was er weer een toename tot 3,2% of 430 voortijdig schoolverlaters in schooljaar 2022-2023 zonder startkwalificatie. De meeste van hen verlaten het Mbo. In 2021 had 8% van de jongeren tussen de 18 en 26 jaar (nog) geen startkwalificatie.
Leerlingen en studenten
Aantal leerlingen en studenten lessen volgend aan onderwijsinstellingen in de gemeente Groningen. Per seizoen, peildatum 1 oktober/1 december, 2015-2024
Aantal deelnemers mbo 2023-2024 geschat
Voor tabellen van aantallen leerlingen en studenten over de jaren zie ook Gronometer. De aantallen vanaf 2017 zijn van de totale gemeente Groningen, inclusief Haren en Ten Boer. De sprong in het aantal zien we bij het basisonderwijs, speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs.
bron: DUO, onderwijsinstellingen
Kinderen met risico op achterstand
% Leerlingen (4 t/m 12 jaar) primair onderwijs met een verhoogd risico op leerachterstanden, 2021
bron: CBS, UDC Groningen;
CITO-score eindtoets
Gemiddelde standaardscore (CITO-score) eindtoets leerlingen groep 8 primair onderwijs (PO), enkele wijken vergeleken met de gemeente als geheel, 2019
NB: lang niet alle scholen voor primair onderwijs doen mee aan de CITO toets.
bron: Basisregister Onderwijs CBS - UDC Groningen
Schoolbeleving jeugd
% Jongeren (totaal klassen 2 en 4 voortgezet onderwijs) dat zegt het (heel) leuk te vinden op school (2019)
bron: jeugd gezondheidsenquête (GGD Groningen)
Aantal scholieren MBO, naar studierichting
Aantallen scholieren MBO (ROC's en het AOC), naar studierichting, 2018 -2022
bron: onderwijsinstellingen
Aantallen studenten HBO en WO naar studierichting
Aantallen studenten HBO en universitair, naar studierichting (2024/2025)
bron: onderwijsinstellingen
Absoluut verzuim
Aantal leerplichtingen dat niet staat ingeschreven op een school, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 5 t/m 18 jaar (ontwikkeling 2014-2023)
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2023' voor het schooljaar 2022-2023
bron: Basisregister Onderwijs, DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Relatief verzuim
Aantal leerplichtigen dat staat ingeschreven op een school, maar desondanks wel ongeoorloofd afwezig, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 5 t/m 18 jaar (ontwikkeling 2014-2023)
Het jaar 2023 staat voor schooljaar 2022-2023
bron: Basisregister Onderwijs DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Voortijdige schoolverlaters
% Voortijdige schoolverlaters (VSV'ers), ontwikkeling 2017-2023
% VSV'ers: aanwas jongeren (12 t/m 22 jaar) dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat op het totaal aantal leerlingen VO + mbo
De cijfers hebben betrekking op schooljaren. Zo staat de periodeaanduiding '2019 voor het schooljaar '20182019
In seizoen 2021-2022 waren er in totaal 450 nieuwe voortijdig schoolverlaters waaronder 60 bij het voortgezet onderwijs en 390 bij het mbo.
bron: Basisregister Onderwijs, DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs), via Waarstaatjegemeente.nl
Jonge volwassenen zonder startkwalificatie
% Jonge volwassenen (18 t/m 27 jarigen) met een laag opleidingsniveau (= geen startkwalificatie, 2021)
Het opleidingsniveau wordt bepaald op basis van het hoogst behaalde diploma, ingedeeld naar laag, middelbaar en hoog. Laag is zonder startkwalificatie
-
laag niveau: basisonderwijs, vmbo-b/k, vmbo-g/t, avo onderbouw, mbo1
-
middelbaar niveau: mbo 2, 3 of 4 en havo, vwo bovenbouw
-
hoog niveau: hbo, wo, postacademisch en doctoraat. NB: Hbo en wo propedeuse vallen onder middelbaar niveau.
bron: CBS - UDC Groningen
Toelichting: beweging en sporten jongeren
Bewegen is goed voor de mentale en fysieke gezondheid, mensen die voldoende bewegen voelen zich fitter en lopen minder kans op ziekte. Zo ook bij jongeren; lichamelijk actief zijn heeft een positief effect op de conditie, het welzijn, het lichaamsgewicht en het zelfvertrouwen van jongeren. Daarnaast vermindert het de kans op het ontstaan van een aantal aandoeningen, zoals hartziekten, diabetes, e.d. Het is daarom van belang dat jongeren ten minste voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Voor jongeren betekent dit dat zij tenminste 1 uur per dag matig intensief bewegen. Hieronder valt onder meer fietsen naar school, traplopen, boodschappen doen en matig intensieve huishoudelijke klusjes. In Groningen voldoet in 2023 17 procent van de jongeren (voortgezet onderwijs) aan de NNGB.
Sportverenigingen en -organisaties kunnen bijdragen aan een gezonde leefstijl onder hun (jonge) leden en bieden daarnaast een sociaal netwerk. Een ruime meerderheid (73%) van de Groningse jongeren (groepen 2 en 4 van het voortgezet onderwijs) zegt wekelijks te sporten bij een sportclub.
Gezond bewegen jeugd voortgezet onderwijs, Groningen vergeleken.
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat voldoet aan de Nederlandse norm gezond bewegen (NNGB), 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Gezond bewegen jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat voldoet aan de Nederlandse norm gezond bewegen (NNGB), naar groep, 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Sportdeelname jeugd VO totaal
% Jongeren (totaal groepen 2 en 4 voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te sporten bij een sportclub, vereniging of school en zonder een sportclub, vereniging of school, 2025-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Inactief gedrag jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat meer dan 3 uur per dag inactief (sedentair) gedrag vertoont , 2015-2021
Inactief gedrag omvat zittende en (half)liggende activiteiten, waarbij je naar een beeldscherm kijkt. Hierbij wordt weinig energie verbruikt. Voorbeelden van sedentair gedrag zijn: tv-kijken, gamen of filmpjes kijken op de computer/laptop/tablet/mobiele telefoon.
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Inactief gedrag jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat meer dan 3 uur per dag inactief (sedentair) gedrag vertoont, naar groep, 2015-2021
Inactief gedrag omvat zittende en (half)liggende activiteiten, waarbij je naar een beeldscherm kijkt. Hierbij wordt weinig energie verbruikt. Voorbeelden van sedentair gedrag zijn: tv-kijken, gamen of filmpjes kijken op de computer/laptop/tablet/mobiele telefoon.
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Toelichting: alcohol gebruik jongeren
Omdat jongeren extra kwetsbaar zijn voor de gevolgen van alcoholgebruik, blijft de overheid met haar beleid jongeren beschermen. Daartoe is in 2014 de Drank- en Horecawet (DHW) aangepast, waarbij de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar is verhoogd en toezicht- en handhavingstaken zijn gedecentraliseerd naar de gemeente.
Jongeren drinken omdat ze het gezellig vinden, voornamelijk bij vrienden thuis. Een deel drinkt omdat ze bang zijn om uitgesloten te worden. Jongeren zijn extra kwetsbaar omdat ze nog in de groei zijn. De lichamelijke en psychische effecten van alcohol zijn groter dan bij volwassenen. Alcohol beïnvloedt de werking van de hersenen, vermindert het reactievermogen en heeft een ontremmende werking. Dit kan leiden tot risicovol gedrag, zoals onveiligheid in het verkeer of agressie. Op termijn kan alcoholgebruik leiden tot depressie, lichamelijke problemen en sociale problemen, zoals schoolverzuim.
Alcohol gebruik jeugd voortgezet onderwijs, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt alcoholhoudende drank te hebben gedronken in de afgelopen 4 weken, 2012-2023.
bron: Gezondheidsmonitor jeugd (GGD Groningen)
Alcohol gebruik jeugd voortgezet onderwijs naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (wel eens) alcoholhoudende drank te hebben gedronken in de afgelopen 4 weken, 2012-2023
Van het jaar 2023 is de waarde van he schoolniveau niet bekend.
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Overmatig alcohol jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (in korte tijd) veel alcoholhoudende drank te drinken (overmatig / 'binge' drinken) in de afgelopen 4 weken, 2012-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Overmatig alcohol jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (in korte tijd) veel alcoholhoudende drank te drinken (overmatig / 'binge' drinken) in de afgelopen 4 weken naar groep, 2012-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Toelichting: roken, vapen en drugs gebruik jongeren
Opgroeien in een rookvrije omgeving wordt steeds meer de norm in Groningen, door de beweging naar een Rookvrije Generatie rookvrijegeneratie.nl. We zien dat de dalende trend rondom roken de laatste meting is omgebogen in een stijging. In totaal 8 procent van de leerlingen rookte wekelijks in 2023, dit was in 2021 nog 5 procent. Roken heeft gezondheidsrisico’s op korte termijn zoals een verslechterde conditie en klachten aan de luchtwegen maar vooral op langere termijn zoals kanker en harten vaatziekten.
Sinds 2019 wordt ook gevraagd naar vapen onder jongeren.
Het Nederlandse drugsbeleid richt zich op het voorkomen van drugsgebruik en het beperken van de risico’s van drugsgebruik, voor de gebruiker zelf, de directe omgeving en voor de samenleving. Het ministerie van VWS zet in op het ontwikkelen van innovatieve interventies om te voorkomen dat jongeren beginnen met drugsgebruik.
Roken en vapen jeugd VO, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te roken/vapen, 2015-2023
bron: Gezondheidsmonitor jeugd (GGD Groningen)
Roken jeugd VO totaal, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te roken, 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Roken jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt wekelijks te roken, naar groep, 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Drugs gebruik jeugd VO klas 4, Groningen vergeleken
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs klas 4) dat zegt de afgelopen maand drugs (cannabis) te hebben gebruikt, 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Drugs gebruik jeugd VO naar groep
Percentage jongeren (voortgezet onderwijs) dat zegt (wel eens) drugs (cannabis) te hebben gebruikt in de afgelopen 4 weken naar groep , 2015-2023
bron: GGD Groningen, gezondheidsmonitor jeugd
Jeugdwet maatwerk
In 2022 krijgt zo’n 20% van de jongeren (9-17 jaar) hulp met een maatwerkvoorziening Jeugdwet. Bij de overgrote meerderheid gaat het om ambulante hulp. Het verloop in de afgelopen jaren lijkt een stabiel beeld te geven, maar binnen de ondersteuningsvormen vinden wel degelijk veranderingen plaats, vooral als gevolg van landelijke regelgeving en lokale aanpassingen.
Jeugdwet-maatwerkvoorziening
Percentage inwoners met Jeugdwet-maatwerkvoorziening (5 typen en totaal), per jaarcohort 0-23 jaar, 2022.
Y-as rechts: Bevolkingstotaal per jaarcohort 0-23 jaar, 2022
bron: gemeente Groningen
Kinderopvang naar leeftijd van de kinderen
Percentage kinderen in de kinderopvang naar leeftijd(sgroep) van de kinderen, 2022
De leeftijdsgroep waarnaar is gekeken is die van is van 0 tot en met 13 jaar. Dus 10 jaar eo is 10 t/m 13 jaar
In 2022 waren er in de gemeente Groningen 13.460 kinderen in de kinderopvang. Dit is het aantal kinderen waarvoor kinderopvangtoeslag is aangevraagd in het kader van de Wet Kinderopvang (WKO).
diverse bronnen, bewerkt door CBS en OIS Groningen
Kinderopvang naar soort opvang
Aantal kinderen in de kinderopvang naar leeftijd(sgroep) en soort opvang 2022
Er zijn verschillende soorten kinderopvang. Dit is het aantal kinderen waarvoor kinderopvangtoeslag is aangevraagd in het kader van de Wet Kinderopvang (WKO). Ten opzichte van 2021 zijn er minder kinderen in de opvang bij gastouders.
diverse bronnen, bewerkt door CBS en OIS Groningen
Tevredenheid over voorzieningen voor kinderopvang
Tevredenheid over kinderdagverblijven/peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang in de buurt, 2020
bron: OIS Groningen, Omnibus enquête
Afstand tot kinderdagverblijven
De gemiddelde afstand van alle inwoners in een gebied tot een kinderdagverblijf berekend over de weg per buurt, 2023.
Een kinderdagverblijf is een plaats waar kinderen van 0 tot en met 4 jaar het hele jaar door voor één of meer dagdelen per week kunnen worden opgevangen.
bron: CBS