In dit onderdeel gaan we in op de groepen inwoners van de gemeente Groningen die leven van een inkomen onder of rond het beleidsmatig minimum en/of moeite hebben om rond te komen. Armoede is daarbij: (langdurig) niet voldoende financiële middelen hebben om (zelfstandig) te voorzien in de minimaal noodzakelijke goederen en voorzieningen voor een volwaardig leven.
Eerst volgen cijfers over inkomens afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). We kijken naar huishoudens met een huishoudensinkomen lager dan 110% van het beleidsmatig minimum. Ook kijken we naar de personen en kinderen in deze huishoudens. Studentenhuishoudens blijven hierbij buiten beschouwing. Het beleidsmatig minimum is ongeveer even hoog als een bijstandsuitkering.
Verder brengen we een aantal andere kenmerken in beeld, zoals de duur van het lage inkomen.
Deze gegevens geven een objectief beeld van de mate van armoede in de gemeente en de ontwikkeling daarvan. En we kunnen die vergelijken met andere gemeenten en regio's.
Er zijn ook cijfers uit eigen gemeentelijk onderzoek. In de Enquête leefbaarheid is inwoners gevraagd naar het netto besteedbaar inkomen (in categorieën). Er is ook gevraagd naar de moeite die het kost om rond te komen, en naar de toekomstverwachting voor het inkomen.
Dit reikt verder dan feitelijke inkomens. Bij 'kunnen rondkomen' gaat het over de balans tussen inkomsten en uitgaven, en in hoeverre iemand hierover regie heeft en financieel zelfstandig is. Iemand met een hoger inkomen kan bijvoorbeeld vastzitten aan hoge kosten, en daardoor moeite ondervinden met rondkomen. En iemand met een laag inkomen kan er zo goed in zijn om de tering naar nering te zetten, dat het goed lukt om rond te komen. Deze vraag geeft ook een indicatie over hoe 'duur' de inwoners het leven op dit moment vinden, zowel minima als niet-minima.
Zie voor de minima per wijk het buurtinformatiesysteem Gronometer
De gemeente Groningen behoort tot de gemeenten in Nederland met het hoogste aandeel huishoudens in armoede (zie ook: Sociaal Cultureel Planbureau (SCP); 2019).
Kijken we naar het percentage huishoudens dat zich 1 jaar of langer in een minimasituatie bevindt op basis van de gehanteerde definitie van het CBS, dan valt op dat Groningen hierin zelfs na Rotterdam het hoogste scoort met 13,6% (2019), 7,2% bevindt zich reeds 4 jaar of langer in deze situatie.
Van het aantal minderjarige kinderen in de gemeente Groningen groeide in 2023 10,7% ervan op in een huishouden dat zich in een minimasituatie bevindt en dus rond moet komen van een huishoudinkomen tot 110% van het sociaal minimum. Dit komt neer op iets minder dan 1 op de 9 á 10 minderjarige kinderen. In 2019 was dit nog 1 op de 8 kinderen.
In totaal waren er in de gemeente in 2018 17.200 minimahuishoudens, in 2023 was dit aantal afgenomen tot 16.400. De grootste leeftijdsgroep onder minima wordt in Groningen in gevormd door huishoudens van 25 tot 45 jaar (36%) (de hoofdkostwinner), gevolgd door de groep 45 tot 65 jaar (33%). Van de minimahuishoudens valt 1 op de 4 binnen de groep 65 jaar en ouder. Het merendeel van de minimahuishoudens bestaat uit een eenpersoonshuishouden of een eenouderhuishouden. Stellen bevinden zich relatief gezien aanzienlijk minder vaak in een minimasituatie.
Ruim 85% van de mensen dat zich in een werkloosheidssituatie bevindt, behoort tot de minimagroep. Dit is bijna 50% ook de grootste groep huishoudens binnen de totale minimagroep.
% Huishoudens behorend tot minima, naar duur (2023)
bron: CBS, Inkomensstatistieken
% Huishoudens langdurig behorend tot minima, (ontwikkeling 2017-2023), Groningen en Nederland
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Huishoudens met een laag inkomen naar leeftijdsklasse van de hoofdkostwinner, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal, 2023
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Huishoudens met een laag inkomen naar naar type huishouden, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Huishoudens met een laag inkomen naar migratieachtergrond van de hoofdkostwinner, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Huishoudens met een laag inkomen naar type primaire inkomstenbron in het huishouden, 2023
Percentage minima per groep (links) en de verdeling van de groepen op het totaal
Inkomens tot 110% van het sociaal minimum. Exclusief studentenhuishoudens.
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Percentage minima: totaal van alle huishoudens, percentage personen dat leeft in minimahuishoudens, percentage huishoudens met kinderen die tot de minima behoren en percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) dat in minimahuishoudens leeft, 2023
Minimahuishoudens hebben een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, Exclusief (personen in) studentenhuishoudens
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Percentage kinderen (0 t/m 17 jaar) opgroeiend in een huishouden met een inkomen tot 110% van het beleidsmatig minimum, gemeente en een aantal wijken (2020 en 2023)
bron: CBS, Inkomensstatistieken
Ca. 15% van de bevraagde volwassenen ervoer in 2022 (veel) moeite met het rondkomen van het eigen huishoudinkomen, dit percentage is aanmerkelijk hoger dan in 2018 en 2020, toen 9%. De toekomstverwachting over de eigen inkomenssituatie: 32% van de volwassenen verwachtte in 2022 dat deze in de komende twee jaar gelijk blijft of vooruit zal gaan, dit percentage is lager dan in 2018 en 2020, toen 38%.
Inwoners met een inkomen onder of rond het sociaal minimum ervaren - naar verwachting - de meeste moeite met rondkomen. De verschillen tussen de buurten en wijken binnen de gemeente op dit vlak zijn in lijn met de eerder beschreven inkomensverschillen. In De Hoogte en de Indische Buurt ervaren veel mensen moeite, ook in de Binnenstad, met veel studenten is dit percentage hoog, 26%.
Ten aanzien van de toekomstverwachting zijn ouderen doorgaans het minst positief over de inkomensontwikkeling, daarnaast zien we dat in de buurten en wijken waar relatief veel huishoudens wonen met een gemiddeld genomen hoog inkomen ook op dit vlak minder positief scoren. Het is opvallend om te zien dat de buurten en wijken waar relatief veel jongeren (en studenten) woonachtig zijn, met name de woongebieden in en rond het centrum, het meest gunstig scoren ten aanzien van de ontwikkeling op dit vlak.
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat zegt moeite te hebben met rondkomen van het huishoudinkomen (ontwikkeling 2018-2022)
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid
% Bewoners (18 jaar e.o.) dat aangeeft te verwachten dat de inkomenssituatie van het huishouden de komende twee jaar gelijk blijft of vooruit zal gaan (ontwikkeling 2020-2022)
bron: OIS Groningen, enquête leefbaarheid